Instalacja punktu ładowania samochodów elektrycznych w budynku wspólnoty mieszkaniowej

Prawo Unii Europejskiej

Zgodnie z wymaganiami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/844 z 30 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej[2] w odniesieniu do nowych budynków niemieszkalnych i budynków niemieszkalnych poddawanych ważniejszym renowacjom, mających więcej niż dziesięć miejsc parkingowych, państwa członkowskie zobowiązane zostały do zapewnienia instalacji co najmniej jednego punktu ładowania w rozumieniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/94/UE wraz z infrastrukturą kanałową, a mianowicie kanałami na przewody elektryczne na co najmniej jednym na pięć miejsc parkingowych, aby umożliwić zainstalowanie na późniejszym etapie punktów ładowania przeznaczonych dla pojazdów elektrycznych, jeżeli:

• parking znajduje się wewnątrz budynku, a – w przypadku ważniejszych renowacji – działania renowacyjne obejmują parking lub infrastrukturę elektryczną budynku; lub
• parking przylega fizycznie do budynku, a – w przypadku ważniejszych renowacji – działania renowacyjne obejmują parking lub infrastrukturę elektryczną parkingu.

Jak wyjaśnił prawodawca unijny, infrastruktura kanałowa stwarza odpowiednie warunki, by w razie konieczności szybko instalować punkty ładowania tam, gdzie są one potrzebne. Państwa członkowskie powinny zatem zapewniać rozwój elektromobilności w sposób wyważony i opłacalny. W szczególności ważniejszym renowacjom dotyczącym infrastruktury elektrycznej powinno towarzyszyć trwałe zapewnienie infrastruktury kanałowej. Wdrażając w ustawodawstwie krajowym wymagania dotyczące elektromobilności, państwa członkowskie powinny jednocześnie należycie uwzględniać potencjalne zróżnicowane warunki, takie jak: prawa własności budynków i przylegających do nich parkingów, publiczne parkingi obsługiwane przez podmioty prywatne i budynki, które pełnią funkcje zarówno mieszkalne, jak i niemieszkalne.

Co istotne, państwa członkowskie uprawnione zostały do podjęcia decyzji o niestosowaniu powyższych wymogów do konkretnych kategorii budynków, tzn. jeżeli:

• wnioski o pozwolenia na budowę lub równoważne wnioski zostały złożone przed 10 marca 2021 r.;
• wymagana infrastruktura kanałowa opierałaby się na mikrosystemach wydzielonych lub budynki są położone w regionach najbardziej oddalonych w rozumieniu art. 349 TFUE[3], jeżeli miałoby to prowadzić do znacznych problemów w funkcjonowaniu lokalnego systemu energetycznego i zagrozić stabilności sieci lokalnej;
• koszty instalacji ładowania i infrastruktury kanałowej przekraczają 7% całkowitego kosztu ważniejszych renowacji budynku;
• budynek publiczny jest już objęty podobnymi wymaganiami zgodnie z transpozycją dyrektywy 2014/94/UE.

Jednocześnie, do 1 stycznia 2025 r. państwa członkowskie zobowiązane zostały do ustanowienia wymagań dotyczących instalowania minimalnej liczby punktów ładowania we wszystkich budynkach niemieszkalnych, w których jest więcej niż 20 miejsc parkingowych.

Uwaga!
Do 1 stycznia 2025 r. państwa członkowskie zobowiązane zostały do ustanowienia wymagań dotyczących instalowania minimalnej liczby punktów ładowania we wszystkich budynkach niemieszkalnych, w których jest więcej niż 20 miejsc parkingowych.

Prawo wewnętrzne

Na powyższym tle polski ustawodawca zawarł stosowne wymagania i obowiązki dotyczące konieczności instalowania punktów ładowania pojazdów elektrycznych w przepisach ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych[4].

Tak też w art. 12 ust. 1 ustawy o elektromobilności przewidziano wymóg, by budynki użyteczności publicznej oraz budynki mieszkalne wielorodzinne, usytuowane w gminach, o których mowa w art. 60 ust. 1 ustawy o elektromobilności, oraz związane z nimi wewnętrzne i zewnętrzne stanowiska postojowe, projektowane oraz wykonywane były z zapewnieniem mocy przyłączeniowej pozwalającej wyposażyć te stanowiska w punkty ładowania[5] o mocy nie mniejszej niż 3,7 kW.
W powołanym wyżej przepisie mowa jest o gminach o liczbie mieszkańców:

• wyższej niż 1 000 000, w których zostało zarejestrowanych co najmniej 600 000 pojazdów samochodowych i na 1000 mieszkańców przypada co najmniej 700 pojazdów samochodowych;
• wyższej niż 300 000, w których zostało zarejestrowanych co najmniej 200 000 pojazdów samochodowych i na 1000 mieszkańców przypada co najmniej 500 pojazdów samochodowych;
• wyższej niż 150 000, w których zostało zarejestrowanych co najmniej 95 000 pojazdów samochodowych i na 1000 mieszkańców przypada co najmniej 400 pojazdów samochodowych;
• wyższej niż 100 000, w których zostało zarejestrowanych co najmniej 60 000 pojazdów samochodowych i na 1000 mieszkańców przypada co najmniej 400 pojazdów samochodowych.

Na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 12 ust. 2 ustawy o elektromobilności, minister właściwy do spraw energii upoważniony został do określenia – w drodze rozporządzenia – sposobu ustalania minimalnej mocy przyłączeniowej, kierując się koniecznością zapewnienia m.in. w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych mocy przyłączeniowej pozwalającej instalować punkty ładowania, koniecznością stopniowego zwiększania liczby punktów ładowania oraz biorąc pod uwagę potrzebę zaspokojenia bieżącego zapotrzebowania na energię elektryczną wynikającego z używania tych budynków. Zgodnie z aktualnie obowiązującym aktem wykonawczym[6], minimalna moc przyłączeniowa dla wewnętrznych i zewnętrznych stanowisk postojowych związanych z budynkiem mieszkalnym wielorodzinnym stanowi iloczyn 50% liczby wszystkich stanowisk postojowych związanych z tym budynkiem i wartości mocy 3,7 kW, jednak nie mniej niż 3,7 kW – chyba że z tym budynkiem nie są związane żadne stanowiska postojowe.

Uwaga!
Minimalna moc przyłączeniowa dla wewnętrznych i zewnętrznych stanowisk postojowych związanych z budynkiem mieszkalnym wielorodzinnym stanowi iloczyn 50% liczby wszystkich stanowisk postojowych związanych z tym budynkiem i wartości mocy 3,7 kW, jednak nie mniej niż 3,7 kW – chyba że z tym budynkiem nie są związane żadne stanowiska postojowe.

Wymogi dla budynków nowych lub poddawanych przebudowie lub remontowi

Szczegółowe wymogi w zakresie odnoszącym się do nowo budowanych budynków niemieszkalnych i mieszkalnych (z którymi związanych jest więcej niż 10 miejsc postojowych) zawarte zostały w art. 12a ustawy o elektromobilności.

W świetle powyższych przepisów ustawodawca przewidział, iż budynki mieszkalne, z którymi związanych jest więcej niż 10 stanowisk postojowych, należy projektować i budować, zapewniając zainstalowanie kanałów na przewody i kable elektryczne na wszystkich stanowiskach postojowych, umożliwiających zainstalowanie punktów ładowania na każdym stanowisku postojowym, jeżeli tylko te stanowiska postojowe:

• znajdują się wewnątrz budynku, 
• przylegają do budynku.

Z kolei budynki niemieszkalne (np. osobna hala garażowa), z którymi związanych jest więcej niż 10 stanowisk postojowych, należy projektować i budować, zapewniając zainstalowanie co najmniej jednego punktu ładowania oraz kanałów na przewody i kable elektryczne umożliwiających zainstalowanie co najmniej jednego punktu ładowania na pięć stanowisk postojowych, jeżeli tylko te stanowiska postojowe – podobnie jak w budynkach mieszkalnych – znajdują się bądź to wewnątrz budynku, bądź też do niego przylegają.

Wymagania, o których mowa wyżej, mają zastosowanie również w przypadku budynków poddawanych przebudowie albo remontowi, w ramach których koszt wykonywanych prac związanych z przegrodami zewnętrznymi lub systemami technicznymi budynku wynosi więcej niż 25% wartości budynku, nie wliczając w to jednak wartości gruntu, na którym usytuowane są budynek i parking, oraz gdy koszty instalacji punktów ładowania i infrastruktury kanałowej nie przekraczają 7% całkowitego kosztu przebudowy albo remontu, jeżeli tylko stanowiska postojowe:

• znajdują się wewnątrz budynku, a przebudowa albo remont obejmuje parking lub infrastrukturę elektryczną budynku; 
• przylegają do budynku, a przebudowa albo remont obejmuje parking lub infrastrukturę elektryczną parkingu.

Przez „przyleganie do budynku” rozumie się powiązanie z tym budynkiem (pod względem własności lub używania na podstawie innego tytułu prawnego) parkingu, który:

• bezpośrednio przylega do tego budynku,
• nie przylega bezpośrednio do tego budynku.

Ważne!
W przypadku budynków poddawanych przebudowie albo remontowi, będących dodatkowo zabytkiem nieruchomym, wpisanych do rejestru zabytków lub gminnej ewidencji zabytków, instalacja punktu ładowania oraz kanałów na przewody i kable elektryczne wymaga uzyskania zgody wojewódzkiego konserwatora zabytków właściwego dla lokalizacji tego zabytku, udzielonej w drodze decyzji.

W przypadku budynków poddawanych przebudowie albo remontowi będących dodatkowo zabytkiem nieruchomym w rozumieniu art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami[7], wpisanych do rejestru zabytków lub gminnej ewidencji zabytków, instalacja punktu ładowania oraz kanałów na przewody i kable elektryczne wymaga uzyskania zgody wojewódzkiego konserwatora zabytków właściwego dla lokalizacji tego zabytku, udzielonej w drodze decyzji.

Wniosek o instalację punktu ładowania w budynku mieszkalnym

Stosownie do art. 12b ust. 1 ustawy o elektromobilności, w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych, w których liczba samodzielnych lokali mieszkalnych jest większa niż trzy, punkt ładowania instaluje się i eksploatuje po uzyskaniu zgody zarządu wspólnoty, wydawanej na wniosek osoby posiadającej tytuł prawny do lokalu w tym budynku i stanowisko postojowe do wyłącznego użytku.

Ważne!
W budynkach mieszkalnych wielorodzinnych, w których liczba samodzielnych lokali mieszkalnych jest większa niż trzy, punkt ładowania instaluje się i eksploatuje po uzyskaniu zgody zarządu wspólnoty, wydawanej na wniosek osoby posiadającej tytuł prawny do lokalu w tym budynku i stanowisko postojowe do wyłącznego użytku. 

Do wniosku, o którym mowa wyżej, obligatoryjnemu załączeniu podlegają:

• oświadczenie o zobowiązaniu się wnioskodawcy do pokrycia wszelkich kosztów związanych z instalacją punktu ładowania, w tym kosztów zakupu i montażu tego punktu;
• oświadczenie o posiadaniu tytułu prawnego do lokalu;
• zgoda właściciela lokalu na instalację punktu ładowania – w przypadku, gdy wnioskodawca nie jest właścicielem lokalu;
• zgoda wojewódzkiego konserwatora zabytków udzielona w drodze decyzji – w przypadku nieruchomości będącej zabytkiem nieruchomym, wpisanej do rejestru zabytków lub gminnej ewidencji zabytków.

Ekspertyza techniczna

W terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku zarząd wspólnoty zobowiązany jest zlecić sporządzenie ekspertyzy dopuszczalności instalacji punktów ładowania oraz niezwłocznie po jej otrzymaniu udostępnić ją wnioskodawcy. Sporządzenie ekspertyzy nie jest wymagane jedynie w przypadku budynków, w których została zaprojektowana i wykonana instalacja elektryczna przeznaczona do zasilania punktów ładowania. W takim przypadku przy instalacji punktu ładowania uwzględnia się przyjęte rozwiązania dotyczące instalacji elektrycznej, w szczególności jej parametry techniczne oraz zastosowane środki zabezpieczeń.

Jak wynika to z art. 12c ust. 1 ustawy o elektromobilności, przedmiotem powołanej ekspertyzy jest ocena instalacji elektrycznej w obrębie budynku objętego złożonym wnioskiem o instalację punktu ładowania, ocena stanowisk postojowych znajdujących się wewnątrz tego budynku lub do niego przylegających pod względem dopuszczalności przyłączenia do tej instalacji punktu ładowania objętego złożonym wnioskiem oraz zasad bezpieczeństwa związanych z jego używaniem.

W przypadku gdy wnioski o instalację punktu ładowania złożyło kilku wnioskodawców, można sporządzić jedną ekspertyzę dotyczącą wszystkich lub wybranych punktów ładowania objętych tymi wnioskami. Koszty sporządzenia ekspertyzy przy tym ponosi wnioskodawca (lub wnioskodawcy).

Ważne!
Ekspertyzę sporządza osoba posiadająca uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych do projektowania bez ograniczeń.  

Ekspertyzę sporządza osoba posiadająca uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych do projektowania bez ograniczeń. W przypadku, gdy jest to niezbędne do sporządzenia przedmiotowej ekspertyzy, osobie, która ją sporządza, udostępnia się zaś wyniki okresowego badania instalacji elektrycznej, o którym mowa w art. 62 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane[8] (czyli kontroli 5-letniej) oraz dokumenty, w tym opracowania, o których mowa w art. 63 tej ustawy[9].

Sporządzania ekspertyza określa w szczególności:

• moc przyłączeniową budynku, która może zostać wykorzystana na potrzeby funkcjonowania punktu ładowania;
• punkty w instalacji elektrycznej, w których przyłączenie punktu ładowania jest dopuszczalne, oraz parametry tego punktu, w tym maksymalną moc punktu ładowania, który może być przyłączony do instalacji elektrycznej;
• rozwiązania budowlane oraz techniczno-instalacyjne, jakie powinny być przyjęte przy instalacji punktu ładowania, w tym wymagania dotyczące wyrobów zastosowanych do instalacji tego punktu;
• warunki niezbędne do bezpiecznej eksploatacji punktu ładowania;
• wymagania, jakie powinny być spełnione w zakresie bezpieczeństwa pożarowego w związku z zainstalowaniem punktu ładowania.

Sposób załatwienia wniosku o instalację punktu ładowania

Stosownie do art. 12b ust. 5 ustawy o elektromobilności zarząd wspólnoty ma 30 dni na rozpatrzenie złożonego wniosku o instalację punktu ładowania. Termin biegnie od dnia otrzymania ekspertyzy albo – w przypadku, gdy sporządzenie ekspertyzy nie jest wymagane – od dnia złożenia wniosku.

W razie bezskutecznego upływu terminu na rozpatrzenie złożonego wniosku, w przypadku braku dodatkowo obowiązku sporządzenia ekspertyzy oraz gdy wszelkie koszty związane z instalacją punktu ładowania, w tym koszt jego zakupu i montażu, zostaną pokryte przez wnioskodawcę, może on – mimo braku zgody zarządu wspólnoty – przystąpić do instalacji i eksploatacji tego punktu.

Uwaga!
W razie bezskutecznego upływu terminu na rozpatrzenie złożonego wniosku, w przypadku braku dodatkowo obowiązku sporządzenia ekspertyzy oraz gdy wszelkie koszty związane z instalacją punktu ładowania, w tym koszt jego zakupu i montażu, zostaną pokryte przez wnioskodawcę, może on – mimo braku zgody zarządu wspólnoty – przystąpić do instalacji i eksploatacji tego punktu. 

Wydanie zgody na instalację i eksploatację punktu ładowania o mocy mniejszej niż 11 kW stanowi jednocześnie czynność zwykłego zarządu, a zatem zgody udziela samodzielnie zarząd wspólnoty bez konieczności podjęcia uchwały przez właścicieli lokali[10].

Ważne!
Wydanie zgody na instalację i eksploatację punktu ładowania o mocy mniejszej niż 11 kW stanowi jednocześnie czynność zwykłego zarządu, a zatem zgody udziela samodzielnie zarząd wspólnoty bez konieczności podjęcia uchwały przez właścicieli lokali[10].

Ustawodawca dopuścił możliwość wydania przez zarząd decyzji odmownej na instalację i eksploatację punktu ładowania, w razie zaistnienia jednej z następujących przyczyn:

• z ekspertyzy wynika, że instalacja punktu ładowania zgodnie ze złożonym wnioskiem nie jest możliwa. Jednak w przypadku, gdy w ekspertyzie tej wskazano, że instalacja punktu objętego wnioskiem będzie możliwa jedynie po zmianie umowy o przyłączenie budynku do sieci elektroenergetycznej, wykonaniu nowej lub przebudowie istniejącej instalacji elektrycznej, zarząd będzie mógł udzielić zgody na instalację i eksploatację punktu ładowania pod warunkiem, że wnioskodawca zobowiąże się pokryć wszelkie koszty tych czynności;
• wnioskodawca nie posiada tytułu prawnego do lokalu w obrębie tego budynku i stanowiska postojowego do wyłącznego użytku, lub
• wnioskodawca nie przedłożył zgody właściciela lokalu na instalację punktu ładowania – w przypadku, gdy wnioskodawca nie jest właścicielem lokalu;
• wnioskodawca nie zobowiązał się do pokrycia wszelkich kosztów związanych z instalacją oraz przyłączeniem do sieci elektroenergetycznej punktu ładowania objętego złożonym wnioskiem.

Oznacza to, że za wyjątkiem wystąpienia jednej z ww. okoliczności, zarząd wspólnoty nie może odmówić uwzględnienia złożonego wniosku.

Instalacja urządzeń pomiarowo-rozliczeniowych

Jeżeli na stanowisku postojowym, do którego prawo do wyłącznego użytku posiada wnioskujący o instalację punktu ładowania, zainstalowany został ten punkt, operator systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego[11] zainstaluje z kolei układ pomiarowo-rozliczeniowy, w celu opomiarowania energii elektrycznej pobieranej przez ten punkt ładowania, po uprzednim zawarciu umowy, o której mowa w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne[12].

Stosownie do powołanego wyżej przepisu, dostarczanie energii odbywa się – po uprzednim przyłączeniu do sieci – na podstawie odpowiednio: umowy sprzedaży i umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji albo umowy sprzedaży, bądź też umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji.

Przypisy:

1. Tj. pojazdów samochodowych w rozumieniu art. 2 pkt 33 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym, wykorzystujących do napędu wyłącznie energię elektryczną akumulowaną przez podłączenie do zewnętrznego źródła zasilania.
2. Dz. Urz. UE.L Nr 156, str. 75.
3. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowania: Dz. Urz. UE 2016 C 202, s. 1).
4. T.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 110 z późn. zm. – dalej: „ustawa o elektromobilności”.
5. Tj. urządzenie umożliwiające ładowanie pojedynczego pojazdu elektrycznego, pojazdu hybrydowego i autobusu zeroemisyjnego oraz miejsce, w którym wymienia się lub ładuje akumulator służący do napędu tego pojazdu, przy czym urządzenia o mocy mniejszej lub równej 3,7 kW zainstalowane w miejscach innych niż ogólnodostępne stacje ładowania (w szczególności w budynkach mieszkalnych) nie stanowią punktów ładowania o normalnej mocy (art. 2 pkt 17 i 18 ustawy o elektromobilności).
6. Por. rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 maja 2021 r. w sprawie sposobu ustalania minimalnej mocy przyłączeniowej dla wewnętrznych i zewnętrznych stanowisk postojowych związanych z budynkami użyteczności publicznej oraz budynkami mieszkalnymi wielorodzinnymi (Dz. U. z 2021 r., poz. 892).
7. T.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 840 z późn. zm.
8. T.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 2351 z późn. zm.
9. Tj. obejmujące: dokumentację budowy i dokumentację powykonawczą, inne dokumenty i decyzje dotyczące obiektu, a także instrukcje obsługi i eksploatacji: obiektu, instalacji i urządzeń związanych z tym obiektem oraz opracowania projektowe i dokumenty techniczne robót budowlanych wykonywanych w obiekcie w toku jego użytkowania.
10. Por. art. 12b ust. 2 ustawy o elektromobilności.
11. Tj. operatora systemu dystrybucyjnego w rozumieniu art. 3 pkt 25 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, zajmującego się dystrybucją energii elektrycznej. Operatorem tym jest przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się dystrybucją energii elektrycznej, odpowiedzialne za ruch sieciowy w systemie dystrybucyjnym elektroenergetycznym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci dystrybucyjnej, w tym połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi.
12. T.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 716 z późn. zm.