Nowe obowiązki właścicieli i zarządców budynków mieszkalnych wielorodzinnych w świetle nowych regulacji ustawy o charakterystyce energetycznej budynków

Otwarty dostęp Bezpieczeństwo budynku

W dniu 27 października 2022 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 października 2022 r. o zmianie ustawy o charakterystyce energetycznej budynków oraz ustawy Prawo budowlane. Przedmiotowa ustawa zasadniczo znowelizowała regulacje dotyczące sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej oraz wprowadziła korekty wytycznych dotyczących wykonywania kontroli stanu technicznego systemów ogrzewczych i klimatyzacji.

Oznacza to, że zakres i obszar obowiązków związanych z utrzymaniem obiektów budowlanych uległ zmianie, a tym samym właściciele i zarządcy nieruchomości w tym budynków mieszkalnych wielorodzinnych będą musieli zapoznać się z powyższą ustawą.

REKLAMA

Jej przepisy zaczną obowiązywać od 28 kwietnia 2023 r., w związku z tym pozostało dużo czasu na to, aby mogli się oni przygotować i dostosować do nowej rzeczywistości prawnej. Poniżej zostaną przedstawione najistotniejsze zmiany w dyspozycjach ustawowych, a w szczególności ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków.

Nowe regulacje prawne dotyczące świadectwa charakterystyki energetycznej

Nowelizacja ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków ma na celu przede wszystkim bardziej skuteczną realizację obowiązku sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków w przypadkach, w których jest to obligatoryjne. Wprowadzony został między innymi obowiązek okazywania takiego świadectwa przy zbyciu budynku lub lokalu przed notariuszem, w przeciwnym wypadku musi być to przez niego odnotowane. Ponadto w ogłoszeniach na rynku lokali mieszkalnych należy zamieszczać dane dotyczące wskaźnika rocznego zapotrzebowania na energię końcową – powinny zostać podane wskaźniki rocznego zapotrzebowania na energię użytkową, energię i nieodnawialną energię pierwotną, udział odnawialnych źródeł energii w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową oraz jednostkową wielkość emisji CO2. Wprowadzono również zapisy związane z cyfryzacją procedur związanych z opracowywaniem świadectw przez osoby do tego uprawnione. Poniżej przedstawiono tabelarycznie zestawienie zmian w przedmiotowych dyspozycjach ustawowych.


Tab. 1. Zestawienie zmian w ustawie o charakterystyce energetycznej budynków w zakresie świadectwa o charakterystyce energetycznej, które wejdą w życie w dniu 28 kwietnia 2023 r.

Przepis ustawy o charakterystyce energetycznej budynków Brzmienie przepisu dotychczasowego Opis zmian w przepisie po nowelizacji (obowiązujące od dnia 28 kwietnia 2023 r.)
art. 3 ust. 1 Właściciel lub zarządca budynku, lub części budynku, lub osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, lub osoba, której przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, lub najemca […] zapewnia sporządzenie świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynku lub części budynku Wyłączono możliwość zlecenia wykonania świadectwa charakterystyki energetycznej przez najemcę (wykreślono z treści)
art. 3 ust. 3 Kopię świadectwa charakterystyki energetycznej, z wyłączeniem zaleceń zawartych w tym świadectwie, umieszcza się w widocznym miejscu w zajmowanych budynkach, o których mowa w ust. 2 [tj. większych obiektach administracji publicznej, prokuratury itp. – przyp. autora] Umożliwiono umieszczenie świadectwa charakterystyki energetycznej, które przekazano w postaci papierowej, albo wydruk tego świadectwa, które przekazano w postaci elektronicznej
art. 5 Osoba uprawniona do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej przekazuje osobie lub podmiotowi, który zlecił jego wykonanie, świadectwo charakterystyki energetycznej w postaci papierowej, opatrzone numerem nadanym w centralnym rejestrze charakterystyki energetycznej budynków oraz podpisem osoby uprawnionej
 
Osoba uprawniona do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej przekazuje świadectwo charakterystyki energetycznej zlecającemu sporządzenie tego świadectwa w postaci:
  1. papierowej, opatrzone numerem nadanym w centralnym rejestrze charakterystyki energetycznej budynków oraz podpisem osobistym osoby uprawnionej, lub
  2. elektronicznej, opatrzone numerem nadanym w centralnym rejestrze charakterystyki energetycznej budynków oraz kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym osoby uprawnionej
art. 9 ust. 2 Właściciel lub zarządca budynku jest obowiązany do nieodpłatnego przekazania kopii świadectwa charakterystyki energetycznej budynku, a w przypadku braku tego świadectwa, dokumentacji technicznej budynku, o której mowa w ust. 1, właścicielowi części budynku lub osobie, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, lub osobie, której przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, a także najemcy […] w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia złożenia przez niego wniosku Umożliwiono przekazanie świadectwa charakterystyki energetycznej budynku w postaci papierowej albo jego wydruku, które przekazano w postaci elektronicznej, Wykreślono możliwość zlecenia wykonania świadectwa przez najemcę
art. 10 Świadectwo charakterystyki energetycznej zawiera:
  1. dane identyfikacyjne budynku lub części budynku,
  2. charakterystykę energetyczną budynku lub części budynku,
  3. zalecenia określające zakres i rodzaj robót budowlano-instalacyjnych, które poprawią charakterystykę energetyczną budynku lub części budynku
Świadectwo charakterystyki energetycznej zawiera te same elementy co przed nowelizacją oraz dodatkowo oświadczenie osoby, która sporządziła świadectwo charakterystyki energetycznej, że dokument został wygenerowany z centralnego rejestru charakterystyki energetycznej budynków.
Powyższe oświadczenie składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy(a) odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń
art. 11
  • Właściciel lub zarządca budynku lub części budynku lub osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, lub osoba, której przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, przekazuje odpowiednio nabywcy albo najemcy:
  1. świadectwo charakterystyki energetycznej – przy zawarciu umowy sprzedaży albo zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,
  2. kopię świadectwa charakterystyki energetycznej, przy zawarciu umowy najmu.
  • W przypadku gdy zbywca albo wynajmujący nie wywiąże się z obowiązku, o którym mowa w ust. 1, nabywca albo najemca może, w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy przeniesienia własności albo umowy najmu, wezwać pisemnie zbywcę lub wynajmującego do wywiązania się z tego obowiązku w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia wezwania.
  • W przypadku gdy świadectwo charakterystyki energetycznej albo jego kopia nie zostaną przekazane w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia wezwania, o którym mowa w ust. 2, nabywca albo najemca może, w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy w przypadku umowy najmu oraz 12 miesięcy w przypadku umowy sprzedaży albo zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, licząc od dnia zawarcia umowy, zlecić sporządzenie świadectwa charakterystyki energetycznej na koszt zbywcy albo wynajmującego.
  • Nabywca albo najemca nie może zrzec się prawa, o którym mowa w ust. 2
Świadectwo charakterystyki energetycznej przekazywane jest odpowiednio nabywcy albo najemcy przy sporządzeniu aktu notarialnego, umowy zbycia prawa własności albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Natomiast przy zawarciu umowy najmu przekazywana jest kopia świadectwa charakterystyki energetycznej, które przekazano w postaci papierowej, albo wydruk świadectwa charakterystyki energetycznej, które przekazano w postaci elektronicznej.
Pozostawiono zakaz zrzeczenia się prawa do otrzymania odpowiednio świadectwa charakterystyki energetycznej, jego kopii albo wydruku. Doprecyzowane zostało, iż w przypadku zawarcia umowy zbycia prawa własności części budynku albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu albo umowy najmu części budynku przekazywane świadectwo charakterystyki energetycznej dotyczy części budynku albo lokalu będących przedmiotem umowy. Ponadto notariusz odnotowuje w akcie notarialnym przekazanie nabywcy świadectwa charakterystyki energetycznej. W przypadku nieprzekazania nabywcy świadectwa charakterystyki energetycznej notariusz poucza podmiot obowiązany do jego przekazania o karze grzywny za niewykonanie tego obowiązku
art. 12 Właściciel lub zarządca budynku o powierzchni użytkowej przekraczającej 500 m2, w którym są świadczone usługi dla ludności, jest obowiązany umieścić kopię świadectwa charakterystyki energetycznej w widocznym miejscu w tym budynku z wyłączeniem zaleceń, o których mowa w art. 10 pkt 3, o ile dla tego budynku zostało sporządzone świadectwo charakterystyki energetycznej Umożliwiono umieszczenie kopii świadectwa charakterystyki energetycznej, które przekazano w postaci papierowej, albo wydruk świadectwa charakterystyki energetycznej, które przekazano w postaci elektronicznej, z wyłączeniem zaleceń zawartych w tym świadectwie, o ile dla tego budynku zostało sporządzone świadectwo charakterystyki energetycznej
art. 13 W przypadku gdy dla budynku lub części budynku zostało sporządzone świadectwo charakterystyki energetycznej, właściciel lub zarządca tego budynku lub tej części budynku, osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, albo podmiot działający na ich zlecenie podają w reklamie dotyczącej sprzedaży lub najmu budynku lub jego części wskaźnik rocznego zapotrzebowania na energię końcową wyznaczony zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 15 W przepisie oprócz reklamy wskazano również ogłoszenie, w którym oprócz wskaźnika rocznego zapotrzebowania na energię końcową powinny zostać podane wskaźniki rocznego zapotrzebowania na energię użytkową, energię i nieodnawialną energię pierwotną, udział odnawialnych źródeł energii w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową oraz jednostkową wielkość emisji CO2
art. 16a - Świadectwo charakterystyki energetycznej sporządza osoba wpisana do wykazu osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej
art. 17 Świadectwo charakterystyki energetycznej sporządza osoba, która:
  • posiada pełną zdolność do czynności prawnych,
  • nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwo skarbowe,
  • ukończyła:
  1. studia wyższe zakończone uzyskaniem tytułu zawodowego inżyniera, inżyniera architekta, inżyniera architekta krajobrazu, inżyniera pożarnictwa, magistra inżyniera architekta, magistra inżyniera architekta krajobrazu, magistra inżyniera pożarnictwa albo magistra inżyniera, albo
  2. studia wyższe inne niż wymienione w lit. a oraz studia podyplomowe, których program uwzględnia zagadnienia związane z charakterystyką energetyczną budynków, wykonywaniem audytów energetycznych budynków, budownictwem energooszczędnym i odnawialnymi źródłami energii,
    lub
  • posiada uprawnienia budowlane, o których mowa w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane
W powiązaniu z nowym art. 16a ustawy wskazano, że do wykazu osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej może być wpisana, z uwzględnieniem osób świadczących usługi transgraniczne, wyłącznie osoba, która spełnia wymagania określone w punktach od 1 do 4
 
art. 18 ust. 5 Po wpisaniu do wykazu, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 1, osoba uprawniona uzyskuje dostęp do systemu teleinformatycznego, w którym prowadzony jest ten wykaz [tj. wykaz osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej] Zmieniono procedury wpisu do rejestru w taki sposób, iż osoba uprawniona po wpisaniu do wykazu otrzymuje link aktywacyjny na adres poczty elektronicznej wskazany we wniosku i uzyskuje dostęp do systemu teleinformatycznego, w którym jest prowadzony centralny rejestr charakterystyki energetycznej budynków
art. 18 ust. 6 - W przypadku gdy we wniosku o wpis do rejestru charakterystyki energetycznej budynków nie został wskazany adres poczty elektronicznej, osoba wpisana do wykazu osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej zostaje poinformowana o konieczności wskazania adresu poczty elektronicznej, na który zostanie przekazany link aktywacyjny
art. 21 Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa wydaje decyzję o wykreśleniu osoby uprawnionej z wykazu, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 1, w przypadku:
  • stwierdzenia:
  1. ograniczenia lub utraty zdolności do czynności prawnych osoby uprawnionej,
  2. nieprzestrzegania zakazu, o którym mowa w art. 16, przez osobę uprawnioną,
  3. skazania osoby uprawnionej prawomocnym wyrokiem za popełnienie przestępstwa, o którym mowa w art. 17 pkt 2,
  4. orzeczenia wobec osoby uprawnionej zakazu wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie albo utraty uprawnień do pełnienia samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie przez osobę uprawnioną, w przypadku gdy osoba ta spełnia wyłącznie wymagania określone w art. 17 pkt 1, 2 i 4,
  • gdy na podstawie weryfikacji, o której mowa w art. 36, stwierdzi rażące i oczywiste błędy w sporządzonym przez osobę uprawnioną świadectwie
Na mocy nowelizacji minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa wydaje decyzję o wykreśleniu osoby uprawnionej z wykazu osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej, w przypadku, gdy na podstawie powziętej informacji stwierdzi, że osoba uprawniona sporządziła dokument niezgodnie z przepisami, tj. bez wykorzystania systemu teleinformatycznego, w którym prowadzony jest centralny rejestr charakterystyki energetycznej budynków i przekazała go jako świadectwo charakterystyki energetycznej zlecającemu jego sporządzenie
 
art. 22a - Wprowadzona została bardzo restrykcyjna regulacja, zgodnie z którą w przypadku wydania przez ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa ponownej decyzji w sprawie wykreślenia z wykazu osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej w związku ze stwierdzeniem:
rażących i oczywistych błędów w sporządzonym przez osobę uprawnioną świadectwie lub
że osoba uprawniona sporządziła dokument poza systemem teleinformatycznym, w którym prowadzony jest centralny rejestr charakterystyki energetycznej budynków i przekazała go jako świadectwo charakterystyki energetycznej zlecającemu jego sporządzenie,
nie można ubiegać się o ponowny wpis do tego wykazu.

 

Protokoły kontroli systemów ogrzewania i klimatyzacji po zmianach

Od ponad siedmiu lat – czyli od dnia 9 marca 2015 r. ustawa o charakterystyce energetycznej budynków reguluje przepisy dotyczące kontroli okresowych systemów ogrzewania i klimatyzacji. Wcześniej te obowiązki były określone w wytycznych ustawy Prawo budowlane, w związku z tym uchylono w art. 62 ustawy ust. 1 pkt 5 lit. a i ust. 1 pkt 5 lit. b oraz ust. 1b. Ostatnio dużo więcej uwagi jest poświęcane (szczególne pod względem kwestii ekologicznych) zagadnieniom z obszaru wykorzystywania energii, doboru jej źródeł i efektywności urządzeń ogrzewczych i klimatyzacyjnych. Odzwierciedleniem tych nowych tendencji jest doprecyzowanie przepisów krajowych, które zostały poddane dużym korektom w związku z przyjęciem ustawy z dnia 7 października 2022 r. o zmianie ustawy o charakterystyce energetycznej budynków oraz ustawy Prawo budowlane. W art. 23 ustawy o charakterystyce energetycznej budynków zastosowano inne słownictwo oraz wprowadzono zupełnie nowe rozwiązania prawne.

W znowelizowanym brzmieniu tego przepisu, który zacznie obowiązywać od 28 kwietnia 2023 r., obowiązki w zakresie dokonywania okresowych kontroli stanu technicznego systemu ogrzewania i klimatyzacji zostały określone następująco:

  • Właściciel lub zarządca budynku poddaje budynki w czasie ich użytkowania okresowej kontroli w zakresie systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji, polegającej na:
    • sprawdzeniu stanu technicznego systemu ogrzewania, z uwzględnieniem efektywności energetycznej źródeł ciepła oraz dostosowania ich mocy do potrzeb użytkowych:
      • co najmniej raz na 5 lat – dla kotłów o nominalnej mocy cieplnej od 20 kW do 100 kW,
      • co najmniej raz na 2 lata – dla kotłów opalanych paliwem ciekłym lub stałym o nominalnej mocy cieplnej większej niż 100 kW,
      • co najmniej raz na 4 lata – dla kotłów opalanych gazem o nominalnej mocy cieplnej większej niż 100 kW,
      • co najmniej raz na 3 lata – dla źródeł ciepła niewymienionych w lit. a–c, dostępnych części systemu ogrzewania lub połączonego systemu ogrzewania i wentylacji, o sumarycznej nominalnej mocy cieplnej większej niż 70 kW.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że dotychczas wykorzystywany termin „kocioł” został zastąpiony zwrotem „źródło ciepła”, co oznacza, że w ustawie pojawił się tzw. katalog otwarty urządzeń, które będą wykorzystywane jako źródła energii cieplnej ogrzewczej.

W art. 23 ust. 1 pkt 2 zupełnie zmieniono treść obowiązku – „kontrolę okresową” zastępując „kontrolą w ramach oceny efektywności energetycznej”. Tym samym przepis ten wskazuje, że podmioty odpowiedzialne za budynek mają za zadanie poddać ocenie efektywności energetycznej, co najmniej raz na 5 lat dostępne części systemu klimatyzacji o nominalnej mocy chłodniczej większej niż 12 kW oraz (co stanowi rozszerzenie przepisu w nowelizacji) połączonego systemu klimatyzacji i wentylacji o sumarycznej nominalnej mocy chłodniczej większej niż 70 kW.

Na nowo sformułowano również cel przeprowadzania takich kontroli. Zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy kontrola systemu ogrzewania nie ma już za zadanie sprawdzenia dostosowania do potrzeb użytkowych budynku, jak było to do tej pory, a powinna obejmować ocenę sprawności tego systemu i doboru wielkości źródła ciepła do wymogów grzewczych budynku oraz zdolności systemu ogrzewania do optymalizacji działania.

Podobnie jak przed nowelizacją – obowiązek przeprowadzania tych kontroli został ograniczony. Nie dokonuje się ponownej kontroli w zakresie oceny doboru wielkości źródła ciepła w przypadku, gdy od czasu przeprowadzenia takiej kontroli nie dokonano zmian w systemie ogrzewania lub połączonym systemie ogrzewania i wentylacji lub zmian w charakterystyce energetycznej budynku.

Do regulacji wprowadzono również zupełnie nowe wytyczne. Dotyczą one między innymi systemów klimatyzacyjnych. Wskazano, że kontrola systemu klimatyzacji powinna obejmować ocenę sprawności tego systemu i doboru jego wielkości do wymogów chłodzenia budynku oraz zdolności systemu klimatyzacji do optymalizacji działania w typowych warunkach jego użytkowania lub eksploatacji. Ponadto podobnie jak w przypadku systemów ogrzewczych, nie dokonuje się ponownej kontroli w zakresie oceny doboru wielkości systemu klimatyzacji, w przypadku gdy od czasu przeprowadzenia takiej kontroli nie dokonano zmian w systemie klimatyzacji lub połączonym systemie klimatyzacji i wentylacji lub zmian w charakterystyce energetycznej budynku.

W dyspozycjach art. 23 ust. 6 wprowadzono wyłączenia od zasady przeprowadzania przedmiotowych kontroli, co jest niezwykle istotne z puntu widzenia zarządzania budynkiem. Zmienione przepisy wskazują, iż nie dokonuje się kontroli systemu ogrzewania oraz systemu klimatyzacji w budynkach:

  • mieszkalnych wyposażonych w systemy automatyki i sterowania umożliwiające:
    • stałe monitorowanie elektroniczne dokonujące pomiarów sprawności systemu ogrzewania, połączonego systemu ogrzewania i wentylacji, systemu klimatyzacji lub połączonego systemu klimatyzacji i wentylacji i informujące właścicieli lub zarządców budynków o spadku sprawności tych systemów i potrzebie ich konserwacji, naprawy lub wymiany oraz
    • skuteczne sterowanie w celu zapewnienia optymalnego wytwarzania, dystrybucji, magazynowania i wykorzystywania energii;
  • niemieszkalnych wyposażonych w systemy automatyki i sterowania umożliwiające:
    • stałe monitorowanie, rejestrowanie, analizowanie i dostosowywanie zużycia energii oraz
    • analizę porównawczą efektywności energetycznej budynku, wykrywanie utraty efektywności systemów: ogrzewania, wentylacji, klimatyzacji, przygotowania ciepłej wody użytkowej, oświetlenia wbudowanego, automatyki i sterowania, wytwarzania energii elektrycznej w budynku, a także informowanie właściciela lub zarządcy budynku o możliwościach poprawy efektywności energetycznej, oraz
    • komunikację, a także interoperacyjność z połączonymi systemami, automatyki i sterowania;
  • wyposażonych w systemy techniczne automatyki i sterowania:
    • objęte umową o poprawę efektywności energetycznej zawartej na podstawie dyspozycji ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. z 2021 r. poz. 2166),
    • obsługiwane przez operatora urządzeń lub sieci, podlegające monitorowaniu wyników przez tego operatora.

Korektom zostały również poddane dyspozycje ustawy o charakterystyce energetycznej budynków dotyczące osób i sposobu przeprowadzania takich kontroli oraz przekazywania ich wyników podmiotom zlecającym. Bez zmian pozostał fakt, że taki przegląd może zostać wykonany przez osobę odpowiednio zarejestrowaną.

Do wykazu osób uprawnionych do kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji, może zostać wpisana, wyłącznie osoba (także świadcząca usługi transgraniczne), która posiada:

  1. uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej lub
  2. kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją urządzeń wytwarzających, przetwarzających, przesyłających i zużywających ciepło oraz innych urządzeń energetycznych.

Po wpisaniu do przedmiotowego wykazu osoba uprawniona otrzymuje link aktywacyjny na adres poczty elektronicznej wskazany we wniosku i uzyskuje dostęp do systemu teleinformatycznego, w którym prowadzony jest centralny rejestr charakterystyki energetycznej budynków. Natomiast w przypadku gdy we wniosku nie został wskazany adres poczty elektronicznej, organ rozpatrujący wniosek o wpis informuje osobę wpisaną do wykazu osób uprawnionych do kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji, o konieczności wskazania adresu poczty elektronicznej, na który zostanie przekazany link aktywacyjny (analogicznie jak ma to miejsce w przypadku świadectw charakterystyki energetycznej budynków). Co najistotniejsze, kontroli systemu ogrzewania i systemu klimatyzacji w budynku dokonuje osoba wpisana do wykazu osób uprawnionych do kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji.

Zlecając wykonanie kontroli systemu ogrzewania lub klimatyzacji należy sprawdzić, czy osoba przyjmująca zlecenie jest faktycznie wymieniona w powyższym wykazie. Jest to o tyle istotne, iż na mocy art. 26 ustawy, minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa ma prawo wydać decyzję w sprawie wykreślenia osoby uprawnionej z wykazu jw. w przypadku stwierdzenia:

  1. rażących i oczywistych błędów w sporządzonym protokole kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji na podstawie weryfikacji pod kątem prawidłowości i rzetelności ich sporządzenia oraz biorąc pod uwagę przepisy techniczno-budowlane oraz zasady wiedzy technicznej;
  2. orzeczenia wobec osoby uprawnionej zakazu wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie albo utraty uprawnień do pełnienia samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie przez osobę uprawnioną;
  3. nieposiadania kwalifikacji wymaganych przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją urządzeń wytwarzających, przetwarzających, przesyłających i zużywających ciepło oraz innych urządzeń energetycznych;
  4. spełnienia łącznie warunków z punktów 2 i 3, w przypadku osoby, która posiada zarówno uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej, jak i kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją urządzeń wytwarzających, przetwarzających, przesyłających i zużywających ciepło oraz innych urządzeń energetycznych;
  5. sporządzenia przez osobę przeprowadzającą kontrolę systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji dokumentu poza systemem teleinformatycznym do tego przeznaczonym, z naruszeniem przepisów i przekazania go zlecającemu przeprowadzenie kontroli jako protokołu kontroli.

W tym miejscu trzeba podkreślić, że jeżeli usunięcie z wykazu osób uprawnionych do kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji nastąpiło drugi raz w związku z naruszeniem przepisów wskazanych w punkcie 5 (tj. wykonanie kontroli poza systemem teleinformatycznym) i wprowadzeniem tym samym w błąd zlecającego, taka osoba nie można ubiegać się o ponowny wpis do wykazu.

Jak już wspomniano, osoba kontrolująca system ogrzewania lub klimatyzacji przekazuje zlecającemu protokół czynności sporządzony z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego, w którym prowadzony jest centralny rejestr charakterystyki energetycznej budynków. Osoba przeprowadzająca kontrolę systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji przekazuje zlecającemu przeprowadzenie kontroli protokół w postaci:

  1. papierowej, opatrzony numerem nadanym w centralnym rejestrze charakterystyki energetycznej budynków oraz podpisem osobistym osoby przeprowadzającej kontrolę, lub
  2. elektronicznej, opatrzony numerem nadanym w centralnym rejestrze charakterystyki energetycznej budynków oraz kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym osoby przeprowadzającej kontrolę.

W celu uniknięcia wątpliwości po nowelizacji w treści protokołu powinno znaleźć się oświadczenie osoby, która sporządziła protokół kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji, że dokument został wygenerowany z centralnego rejestru charakterystyki energetycznej budynków. Co istotne, oświadczenie to składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy(a) odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń (analogicznie jak przy sporządzaniu świadectwa charakterystyki energetycznej budynku). Protokół kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji właściciel lub zarządca budynku jest obowiązany przechowywać przez okres użytkowania budynku.

Znowelizowane wytyczne związane z centralnym rejestrem charakterystyki energetycznej budynków oraz z wykazami osób uprawnionych

Zgodnie z art. 31 ustawy o charakterystyce energetycznej budynków, minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa prowadzi przy pomocy odpowiedniego systemu teleinformatycznego centralny rejestr charakterystyki energetycznej budynków, który obejmuje wykazy:

  1. osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej,
  2. osób uprawnionych do kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji,
  3. świadectw charakterystyki energetycznej,
  4. protokołów kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji,
  5. budynków, których powierzchnia użytkowa zajmowana przez organy wymiaru sprawiedliwości, prokuraturę oraz organy administracji publicznej przekracza 250 m2 i w których dokonywana jest obsługa interesantów.

Powyższe wykazy, z wyłączeniem wykazu protokołów kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji, udostępniane są za pośrednictwem Biuletynu Informacji Publicznej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa. Dzięki temu osoby zlecające kontrole czy wykonanie świadectwa charakterystyki energetycznej budynku lub poszukujące nieruchomości mogą znaleźć szereg informacji mogących pomóc im w podjęciu odpowiednich decyzji.

Wykazy osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej i do kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji zawierają takie dane jak:

  1. imię i nazwisko,
  2. w przypadku posiadania uprawnień budowlanych – ich numer,
  3. numer wpisu,
  4. datę wpisu.

Natomiast w wykazie świadectw charakterystyki energetycznej umieszcza się następujące informacje:

  1. numer świadectwa charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku,
  2. adres budynku lub części budynku,
  3. datę wystawienia świadectwa charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku,
  4. termin ważności świadectwa charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku,
  5. wskaźnik rocznego zapotrzebowania na energię użytkową budynku lub części budynku,
  6. wskaźnik rocznego zapotrzebowania na energię końcową budynku lub części budynku,
  7. wskaźnik rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną budynku lub części budynku,
  8. udział odnawialnych źródeł energii w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową,
  9. jednostkową wielkość emisji CO2.

Warto pamiętać, że świadectwa charakterystyki energetycznej i protokoły kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji zawarte w wyżej wspomnianych wykazach, są zapisywane automatycznie po ich wygenerowaniu w systemie teleinformatycznym, w którym jest prowadzony centralny rejestr charakterystyki energetycznej budynków, przez osobę, która je sporządziła. Pozwala to, aby minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, przy użyciu systemu teleinformatycznego, w którym jest prowadzony centralny rejestr charakterystyki energetycznej budynków, dokonywał weryfikacji świadectw charakterystyki energetycznej oraz protokołów kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji, pod kątem prawidłowości i rzetelności ich sporządzenia oraz biorąc pod uwagę przepisy techniczno-budowlane oraz zasady wiedzy technicznej.

Krajowy plan działań mający na celu zwiększenie liczby budynków o niskim zużyciu energii

Jednym ze strategicznych przepisów ustawy o charakterystyce energetycznej budynków jest art. 39, w którym ministrowi właściwemu do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa nadano uprawnienia do opracowania projektu krajowego planu działań mającego na celu zwiększenie liczby budynków o niskim zużyciu energii. Taki krajowy plan działań, który przekazywany będzie po uchwaleniu Komisji Europejskiej, a przyjmowany na drodze uchwały przez Radę Ministrów, zawiera w szczególności:

  1. definicję budynków o niskim zużyciu energii oraz ich szczegółowe cechy,
  2. działania administracji rządowej podejmowane w celu promowania budynków o niskim zużyciu energii, w tym w zakresie projektowania, budowy i przebudowy budynków w sposób zapewniający ich energooszczędność oraz zwiększenia pozyskania energii ze źródeł odnawialnych w nowych oraz istniejących budynkach,
  3. harmonogram osiągania celów, o których mowa powyżej.

Do działań w ramach ww. krajowego planu działań będzie zaliczana długoterminowa strategia renowacji budynków służąca wspieraniu renowacji krajowych zasobów budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, zarówno publicznych, jak i prywatnych. Strategia zawiera w szczególności:

  1. przegląd krajowych zasobów budynków,
  2. wskazanie opłacalnych sposobów renowacji budynków wraz z oszacowaniem spodziewanych oszczędności energii oraz innych korzyści w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa ludzi oraz jakości powietrza,
  3. wskazanie barier i niedoskonałości rynkowych ograniczających renowację budynków,
  4. określenie polityki środków wspierających renowację budynków,
  5. wskazanie źródeł finansowania renowacji budynków,
  6. możliwości wsparcia inteligentnych technologii oraz budynków i społeczności korzystających z dobrej łączności,
  7. wykaz umiejętności i kształcenia w sektorze budownictwa i efektywności energetycznej,
  8. rekomendowany scenariusz renowacji zawierający plan działań do 2050 r.

Podobnie jak plan – strategia przyjmowana jest przez Radę Ministrów w drodze uchwały i stanowi załącznik do zintegrowanego krajowego planu w dziedzinie energii i klimatu, o którym mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 z dnia 11 grudnia 2018 r.

Ponadto do obowiązków ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa należy prowadzenie kampanii informacyjnej służącej poprawie charakterystyki energetycznej budynków.

Sankcje karne przewidziane za naruszenia przepisów znowelizowanej ustawy o charakterystyce energetycznej budynków

Art. 41 znowelizowanej ustawy o charakterystyce energetycznej budynków przewiduje karę grzywny (orzekaną w takich sprawach na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia). Kara taka przewidziana jest dla osoby, która:

  1. sporządza świadectwo charakterystyki energetycznej, nie spełniając wymagań – względem osób, które mogą być wpisane do odpowiedniego wykazu, lub nie będąc wpisanym do wykazu osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej,
  2. sporządza i przekazuje jako świadectwo charakterystyki energetycznej dokument sporządzony poza systemem teleinformatycznym,
  3. nie wykonuje obowiązku przekazania świadectwa charakterystyki energetycznej budynku,
  4. nie wykonuje obowiązku ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej i nie przechowuje lub nie udostępnia dokumentów lub ich kopii, na których podstawie sporządzono świadectwo charakterystyki energetycznej budynku – w przypadku osób sporządzających świadectwa jw.,
  5. nie wykonuje obowiązku kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji,
  6. dokonuje kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji nie spełniając wymagań do wpisu lub nie będąc wpisanym do wykazu osób uprawnionych do kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji,
  7. sporządza i przekazuje jako protokół kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji dokument sporządzony poza systemem teleinformatycznym.

Podsumowanie

Przepisy ustawy o charakterystyce energetycznej budynków po nowelizacji są bardziej szczegółowe i restrykcyjne w stosunku do tych obowiązujących obecnie. Ustawa nakłada na podmioty odpowiedzialne za budynki obowiązki w zakresie przeprowadzania odpowiednich kontroli systemów ogrzewania i klimatyzacji, ale również – w szczególności przy zawieraniu umów na rynku obrotu nieruchomościami – sporządzania świadectwa charakterystyki energetycznej budynku. W tym obszarze zmiany również będą wprowadzone w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Będą one uwidocznione w art. 57 przez wprowadzenie pkt 6a, który stanowi, że do zawiadomienia o zakończeniu budowy lub wniosku o wydanie pozwolenia na użytkowanie dołącza się kopię świadectwa charakterystyki energetycznej przekazanego w postaci papierowej albo wydruk świadectwa charakterystyki energetycznej przekazanego w postaci elektronicznej – w przypadku budynków, z wyłączeniem budynków, o których mowa w art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków. Tym samym inwestorzy, który zakończą inwestycje budowlane po 28 kwietnia 2023 r., będą zobowiązani w wielu przypadkach dołączyć do dokumentacji przedkładanej do organu nadzoru budowlanego także właściwie sporządzone świadectwo charakterystyki energetycznej budynku.

Wszystkie te zmiany mają na celu poprawę świadomości ekologicznej społeczeństwa i wymuszenie odpowiednich działań w celu ograniczenia zużycia energii. Oczywiste jest, że skutki takich działań będą widoczne dopiero w dłuższej perspektywie czasowej, ale zmiany trzeba wprowadzić, aby przyszłe pokolenia mogły funkcjonować w sposób bardziej przyjazny dla środowiska naturalnego.

Bibliografia:

  • Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 2351 z późn. zm.).
  • Ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r., poz. 1557).
  • Ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków (Dz. U. z 2021 r., poz. 497).
     

Przypisy