Oceny, ekspertyzy oraz inne opracowania techniczne sporządzanie względem obiektów budowlanych a podstawy prawne opracowywania tego rodzaju dokumentacji

Zapewnienie właściwego stanu technicznego obiektu powinno polegać na dokonywaniu regularnych, a w razie potrzeby także doraźnych, ocen jego stanu technicznego. Poprzez cykliczne sprawdzanie należy rozumieć okresowe przeglądy stanu technicznego obiektu oraz jego instalacji i urządzeń. Natomiast doraźne oceny stanu technicznego to wszelkiego rodzaju ekspertyzy, opinie i inne dokumenty określające stan techniczny obiektu, które właściciel lub zarządca powinien zlecić w przypadku zaobserwowania w budynku niepokojących symptomów (np. pęknięć na ścianach) lub w przypadku planowanych robót budowlanych zmieniających jego parametry. Przepisy dopuszczają również budowę obiektów budowlanych z pewnymi odstępstwami od wytycznych zawartych w różnego rodzaju warunkach technicznych pod warunkiem sporządzenia stosownych ekspertyz technicznych. Przedmiotowa publikacja ma na celu omówienie stosowanych na gruncie polskiego prawa form oceny planowanych budowlanych inwestycji oraz już użytkowanych obiektów budowlanych.

Doraźne formy oceny inwestycji budowlanych oraz stanu technicznego obiektu budowlanego, czyli ekspertyzy, opinie i inna dokumentacja techniczna

Analizę zagadnień związanych z opracowaniami technicznymi należałoby rozpocząć od wskazania ich definicji ustawowych, nawet jeśli zakres tej definicji jest szeroki i pozwala na niejednoznaczną interpretację. Niestety w tym przypadku przepisy ustawy Prawo budowlane1 nie definiują pojęć ekspertyzy budowlanej, oceny technicznej, opinii czy jakiejkolwiek innej dokumentacji opisującej zaobserwowane zjawiska. Oznacza to, że konieczne jest posiłkowanie się m.in. dyspozycjami § 3 pkt 5 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych2, zgodnie z którym taka dokumentacja jak opinie techniczne oraz ekspertyzy dotyczące budynku są elementami dokumentacji użytkowej. Natomiast zgodnie z wytycznymi art. 64 ust. 3 ustawy Prawo budowlane protokoły kontroli obiektu budowlanego, oceny i ekspertyzy dotyczące jego stanu technicznego powinny być (poza innymi dokumentami) dołączone do książki obiektu budowlanego. Omawiając powyższe zapisy prawa odnoszące się (głównie pośrednio) do ekspertyz i opinii, w dalszym ciągu trudno zdefiniować te pojęcia. Oznacza to, że przepisy prawa nie konkretyzują znaczenia pojęć ekspertyz, opinii technicznych czy innych opracowań dotyczących (doraźnej) oceny stanu technicznego obiektu czy sposobu wykonywania robót budowlanych. Należy podkreślić, że brak legalnej definicji opracowań obejmujących dokonywanie ocen czy opracowywanie ekspertyz budowlanych pociąga za sobą duże rozbieżności interpretacyjne, co można zaobserwować podczas lektury różnego typu literatury branżowej, śledząc wpisy na forach internetowych czy wypowiedzi specjalistów w mediach. Poniżej podano najczęściej stosowane w praktyce inżynierskiej definicje opracowań technicznych:

• ocena – jako dokument techniczny powinna zawierać wskazanie zakresu powstałych nieprawidłowości podczas prowadzenia robót budowlanych czy w trakcie użytkowania obiektu budowlanego i w ogólny sposób przedstawiać możliwości ich usunięcia czy wyeliminowania;
• ekspertyza – dokumentacja techniczna mająca na celu ocenę inwestycji lub użytkowanego obiektu budowlanego po zaistnieniu czynników, które spowodowały niepokojące zjawiska takie jak zarysowania, zbyt duże ugięcia oraz mające za zadanie określić przyczynę powstania tych uszkodzeń. Ponadto ekspertyza powinna zawierać ustalenia dotyczące sposobu eliminacji przyczyn powstania uszkodzeń podczas robót budowlanych lub degradacji eksploatowanego obiektu oraz podać metodę doprowadzenia zaistniałej sytuacji do stanu zgodnego z obowiązującym prawem;
• badanie techniczne – opracowanie (różnej kategorii i przybierające wielorakie formy) zawierające oszacowania rozmaitych parametrów: zarówno elementów układu nośnego, jak i materiałów budowlanych oraz wyrobów wbudowanych w obiekt. W tę grupę włącza się także ogólne oceny stanu technicznego obiektu i wszelkie opinie branżowe,
• opinia – to dokument sporządzony na potrzeby oznaczenia pewnych cech obiektu budowlanego lub jego elementu w określonym zakresie (np. materiałowym, rozwiązań konstrukcyjnych), osoba ją sporządzająca wyraża swój punkt widzenia w danej sytuacji...