Zawilgocenie obiektów budowlanych. Zagrożenia i metody usuwania wilgoci

Wodę stosuje się podczas produkcji materiałów budowlanych oraz przy wykonywaniu robót budowlanych. Po oddaniu budynku do użytkowania jest jednym z niezbędnych mediów dostarczanych do obiektu i wykorzystywanym w różnych celach przez użytkowników. Należy jednak pamiętać o tym, że jest ona również czynnikiem, który działa w sposób destrukcyjny na elementy obiektu budowlanego. 

Źródła zawilgocenia obiektu budowlanego

Przyczyny zawilgocenia obiektów budowlanych w sposób ogólny można przedstawić następująco:

•     wilgoć technologiczna,
•     wilgoć gruntowa,
•     wilgoć eksploatacyjna,
•     podciąganie kapilarne wody,
•     bezpośrednie oddziaływanie wody na obiekt budowlany i jego części:

−    wody opadowe, w tym woda rozbryzgowa,
−    wody powierzchniowe,
−    wody zawieszone,
−    wody zaskórne,
−    woda gruntowa,
−    podziemne cieki wodne,
−    wycieki z instalacji wodnej, kanalizacyjnej, centralnego ogrzewania itd.

Wilgoć technologiczna

Wilgoć technologiczna jest związana z procesem wznoszenia budynku. Woda stosowana jest jako główny rozpuszczalnik zapraw, mas, klejów czy tynków. Zużywana jest w dużych ilościach podczas – potocznie zwanych – „mokrych robót budowlanych”, takich jak betonowanie, tynkowanie, nakładanie gładzi itd. Ponadto należy podkreślić, że wbudowane w obiekt wyroby budowlane posiadają swoją naturalną wilgoć. Ze względu na restrykcyjnie przestrzegane terminy realizacji obiektów budowlanych, częstym błędem wykonawczym jest dopuszczenie do niedostatecznego wyschnięcia ich elementów, a w efekcie – uwalnianie się wilgoci technologicznej już podczas użytkowania, co może powodować pojawienie się zjawiska zawilgocenia.
 

 Rycina 1. Przyczyny zawilgocenia budynków

Wilgoć gruntowa

Wilgoć gruntowa to woda zwieszona pomiędzy cząsteczkami gruntu. Wnika w ściany fundamentowe oraz w same fundamenty w miejscach styku z gruntem.

Wilgoć eksploatacyjna

Wilgoć eksploatacyjna połączona jest z użytkowaniem obiektu budowlanego. Powstaje m.in. podczas prania, gotowania, kąpieli czy przy wykonywaniu innych czynności, do których konieczne jest wykorzystywanie wody. Należy pamiętać również o tym, że każdy człowiek, roślina pokojowa czy zwierzę przebywające w budynku także jest emiterem wilgoci w postaci m.in. pary wodnej. W procesach fizjologicznych (np. oddychanie, pocenie się itd.) wydalane są do powietrza duże ilości wody. Jej ilość zależy od rodzaju aktywności fizycznej użytkowników i ogólnego ich stanu zdrowia. Człowiek śpiąc wydziela do otoczenia ok. 45 g/h, natomiast podczas intensywnej pracy fizycznej nawet do 170 g/h. Szacuje się, że czteroosobowa rodzina „produkuje” w ciągu dnia od 10 do 15 litrów wody.

Podciąganie kapilarne wody

Najprostszym procesem przepływu wilgoci w strukturze materiałów budowlanych jest podciąganie kapilarne. Większość stosowanych wyrobów budowlanych stanowią materiały porowate. Charakteryzują się one siecią naczyń włosowatych – otwartych kanalików zwanych kapilarami, przez które woda może swobodnie migrować. W przypadku kontaktu z wilgotnym lub mokrym podłożem naczynia włosowate występujące w budowlanych wyrobach ceramicznych (np. cegłach, pustakach itd.), zaprawie i niektórych kamieniach naturalnych, powodują podciąganie wody w wewnętrznych strukturach tych materiałów. Podciąganie wody, które ma miejsce w takiej sytuacji, jest określane właśnie jako kapilarność. Wysokość, do której zauważalne będzie podciąganie kapilarne, zależy od struktury materiału, a przede wszystkim od jego porowatości i układu porów oraz kapilar.

Wody opadowe, w tym woda rozbryzgowa

Opady atmosferyczne stanowią największą część wody, która ma wpływ na obiekt budowlany. Do wód opadowych zalicza się wodę deszczową, śnieg, mgłę czy szadź. Natomiast woda rozbryzgowa to kropelki wody (np. deszczu) odbite od podłoża i opadające na przyziemie obiektu budowlanego.

Wody powierzchniowe

Wśród wód powierzchniowych wymieniane będą m.in.: potoki, strumienie, rzeki, jeziora, stawy, zalewy, zbiorniki retencyjne, wody morskie, a także woda spływająca po powierzchni terenu wokół obiektu budowlanego.

Wody zawieszone

Wody zawieszone to wody tworzące lokalne zbiorowisko nad warstwą gruntów nieprzepuszczalnych. Obserwuje się je w strefie pomiędzy powierzchnią terenu a zwierciadłem wód podziemnych. Zasoby wód zawieszonych zmieniają się w zależności od opadów i parowania.

Wody zaskórne

Wody zaskórne zwane są również wodami przypowierzchniowymi, ponieważ występują płytko pod powierzchnią gruntu (ok. 2 m w głąb ziemi). Ich powstawanie jest warunkowane wpływem zmian temperatury i opadów atmosferycznych. Gromadzą się okresowo na warstwie nieprzepuszczalnej gruntu, w zależności od pory roku, czyli po obfitych opadach deszczu lub roztopach wiose...