Fundusze własne spółdzielnie ujmują w księgach rachunkowych z podziałem na ich rodzaje i według zasad określonych przepisami prawa, postanowieniami statutu lub umowy o utworzeniu jednostki (art. 36 ust. 1 Ustawy o rachunkowości). Zasadniczymi funduszami własnymi w spółdzielni są fundusz udziałowy i fundusz zasobowy (art. 78 § 1 pkt 1 i 2 Prawa spółdzielczego). W związku z nowelizacją Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, stanowiskiem Komitetu Standardów Rachunkowości oraz orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego istnieje konieczność uaktualnienia podejścia do funduszy.
Fundusz udziałowy
Zgodnie z Prawem spółdzielczym fundusz udziałowy powstaje z: wpłat udziałów członkowskich, odpisów na udziały członkowskie z podziału nadwyżki bilansowej lub innych źródeł określonych w odrębnych przepisach. Zmniejszenie funduszu udziałowego powoduje zwrot udziałów członkom występującym ze spółdzielni oraz pokrycie straty bilansowej w sytuacji, gdy nie znajduje ona pokrycia w funduszu zasobowym.
W Ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych, po nowelizacji z 2017 r., nie uregulowano zasad zwrotu wpłat dokonanych na udziały. Zgodnie z art. 21 Prawa spółdzielczego, członek spółdzielni nie może przed ustaniem członkostwa żądać zwrotu wpłat dokonanych na udziały. Zwrot tych wpłat nie może nastąpić przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego za rok, w którym członek wystąpił z żądaniem oraz, w wypadku, gdy jego udziały zostały przeznaczone na pokrycie strat spółdzielni. Sposób i termin zwrotu określa statut. Jednak art. 21 ustawy Prawo spółdzielcze po nowelizacji nie może być stosowany w spółdzielniach mieszkaniowych, co wynika z treści art. 1 ust. 9 Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, który stanowi, że nie stosuje się przepisów ustawy Prawo spółdzielcze dotyczących udziałów i wpisowego.
POLECAMY
W związku z takimi rozwiązaniami można się spotkać z poglądem, że od dnia wejścia w życie nowelizacji Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, czyli od 9 września 2017 roku, likwidacji ulega fundusz udziałowy. Spółdzielnia mieszkaniowa bowiem od tego dnia nie ma prawa go prowadzić, środki na nim zgromadzone to świadczenia nienależne, które w związku z brakiem regulacji podlegają bezzwłocznemu zwrotowi. Instytucja nienależnego świadczenia jest wskazana w art. 410 § 2 Kodeksu cywilnego. Z przywołanego przepisu wynika, że z nienależnym świadczeniem mamy do czynienia m.in. w przypadku odpadnięcia podstawy prawnej, która istniała w chwili spełnienia świadczenia, a odpadnięcie nastąpiło później. W przypadku spółdzielni, która nie będzie chciała zwrócić środków wniesionych tytułem wkładu, podstawą wniesienia powództwa o zwrot mają być przepisy dotyczące bezpodstawnego
wzbogacenia.
Czy wpłaty dokonane na fundusz udziałowy należy traktować jako świadczenie nienależne?
Czy faktycznie w przypadku wpłat na udziały mamy do czynienia ze świadczeniem nienależnym? Zgodnie z powołanym wyżej przepisem Kodeksu cywilnego, świadczenie jest nienależne jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył. Podobnie jest w przypadku, gdy podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Istnieje więc kilka przyczyn nienależnego świadczenia. Przypadek nieistnienia zobowiązania nie wchodzi w grę, gdyż członek wstępujący do spółdzielni niewątpliwie był zobowiązany do wniesienia udziału, co wynikało z ustawy oraz postanowień statutu.
Uwaga!
Fundusze własne spółdzielnie ujmują w księgach rachunkowych z podziałem na ich rodzaje i we...
Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- 6 papierowych oraz elektronicznych wydań magazynu
- Nieograniczony – przez 365 dni – dostęp online do aktualnego i archiwalnych wydań czasopisma
- ...i wiele więcej!
