Konsekwencje wyburzenia lokalu we wspólnocie mieszkaniowej – na przykładzie uchwały SN

W uchwale z 16 maja 2019 r.¹ Sąd Najwyższy rozstrzygnął ostatecznie, że w budynku dwulokalowym wygaśnięcie odrębnej własności jednego lokalu na skutek jego zburzenia powoduje ustanie odrębnej własności również i drugiego lokalu, natomiast udziały w nieruchomości wspólnej, związane dotychczas z własnością dwóch lokali, przekształcają się w udziały we współwłasności gruntu zabudowanego budynkiem stanowiącym jego część składową i obejmującym jeden lokal. W artykule omówiono przesłanki, na których oparte zostało powyższe zapatrywanie.

Stan faktyczny. Postępowanie przed sądem I instancji

Sąd Rejonowy wyrokiem oddalił powództwo małżonków, będących współwłaścicielami jednego z ­lokali o uzgodnienie treści księgi wieczystej nieruchomości z rzeczywistym stanem prawnym.

W toku postępowania ustalono, iż nieruchomość gruntowa, której sprawa m.in. dotyczyła, zabudowana została budynkiem mieszkalnym, w którym wyodrębniono jedynie dwa lokale mieszkalne oznaczone odpowiednio numerami: 1 i 2. Dla każdego z tych lokali sąd wieczystoksięgowy prowadził odrębne księgi wieczyste. Oba lokale stanowiły jednocześnie przedmiot współwłasności różnych osób. Na skutek przeobrażeń prawnych powodowi małżonkowie stali się współwłaścicielami lokalu nr  2.

W projekcie ugody sądowej przedłożonej w postępowaniu o uzgodnienie treści księgi wieczystej nieruchomości z rzeczywistym stanem prawnym powodowi małżonkowie zobowiązali się do zapłaty na rzecz współwłaścicieli lokalu nr  1 kwoty kilkudziesięciu tysięcy złotych tytułem odszkodowania za utratę udziału we współwłasności nieruchomości. Powyższa ugoda postanowieniem sądu uznana została jednak za niedopuszczalną. Stosownie bowiem do art. 184 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania ­cywilnego², sąd zobligowany jest uznać ugodę za niedopuszczalną, jeżeli jej treść...