Nowelizacja Prawa budowlanego 2025–2026 – projektowane zmiany i ich wpływ na proces inwestycyjny

Eksploatacja

Projekt nowelizacji ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz. U z 2025 r., poz. 418 ze zm.), planowany na lata 2025–2026, stanowi element szerokiego programu modernizacji systemu inwestycyjno-budowlanego w Polsce. Inicjatywa legislacyjna ma charakter całościowy i wynika zarówno z potrzeb krajowych, jak i z obowiązku dostosowania przepisów do polityk Unii Europejskiej, w tym Europejskiego Zielonego Ładu oraz dyrektywy EPBD, dotyczącej charakterystyki energetycznej budynków. Reforma jest także reakcją na postępujące procesy urbanizacyjne, dynamiczny rozwój technologii budowlanych i wzrost znaczenia cyfryzacji w działalności administracyjnej oraz trend deregulacyjny w polskiej legislacji. W dotychczasowym stanie prawnym wiele postępowań inwestycyjnych trwało zbyt długo, a nadmiar decyzji i uzgodnień hamował realizację nawet niewielkich przedsięwzięć. Dublowanie kompetencji między organami, niejednolite interpretacje przepisów oraz brak jednoznacznych definicji pojęć budowlanych prowadziły do sporów i wydłużania cyklu inwestycyjnego.

Zmiana Prawa budowlanego ma na celu stworzenie bardziej przewidywalnego, spójnego systemu prawnego, który umożliwi realizację inwestycji w warunkach pewności proceduralnej. Oznacza to m.in. lepsze zrównoważenie interesu publicznego i praw uczestników procesu budowlanego przy zachowaniu wysokich standardów bezpieczeństwa konstrukcyjnego, pożarowego i środowiskowego. W ujęciu strategicznym zmiany te wpisują się we wspomnianą już wcześniej rządową strategię deregulacji i cyfryzacji administracji publicznej, a zarazem w cele zrównoważonego rozwoju. Zwiększenie dostępności mieszkań, poprawa efektywności energetycznej oraz ograniczenie emisji zanieczyszczeń z budynków to priorytety wynikające zarówno z polityki krajowej, jak i z europejskich zobowiązań klimatycznych.

Nowelizacja ta ma również wymiar organizacyjny i kulturowy. Administracja publiczna zostanie stopniowo przeniesiona do środowiska cyfrowego, a inwestorzy i projektanci uzyskają możliwość całościowej obsługi inwestycji przez platformę e-Budownictwo. Docelowo system ten ma ściśle współgrać z rejestrami publicznymi, takimi jak Krajowy Rejestr Budynków czy Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków. Pozwoli to na pełną transparentność i kontrolę danych w cyklu życia obiektu – od projektowania po eksploatację.

Z tego punktu widzenia reforma ustawy – Prawo budowlane nabiera znaczenia ponadsektorowego. Nie jest to tylko korekta przepisów technicznych, lecz zmiana filozofii zarządzania procesem inwestycyjnym w Polsce. Zakłada ona większe zaufanie do kompetencji zawodowych inżynierów, decentralizację decyzji, a także zastąpienie nadmiernego formalizmu zasadą proporcjonalności i odpowiedzialności. W rezultacie ustawodawca zmierza do budowy nowoczesnego modelu administracji – partnerskiej, przewidywalnej i zorientowanej na rezultat.

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 1379, UD22) znajduje się w końcowej fazie procedury legislacyjnej. Został opracowany przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii przy współpracy Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego oraz Komitetu ds. Cyfryzacji Budownictwa. Projekt przeszedł już etap uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych, w których uczestniczyły organizacje samorządów zawodowych, w tym Polska Izba Inżynierów Budownictwa oraz Izba Architektów RP. W trakcie tych konsultacji zgłoszono ponad sześćset uwag, z których część została uwzględniona w brzmieniu ostatecznym. Ustawodawca podkreślił potrzebę zachowania równowagi między deregulacją a bezpieczeństwem budowlanym, co doprowadziło do doprecyzowania kilku kluczowych przepisów, w tym art. 9, art. 29 i art. 51a. Nowelizacja ma charakter systemowy – ingeruje w kilkadziesiąt artykułów ustawy, tym samym zakres zmian jest horyzontalny i wymaga harmonizacji między różnymi dziedzinami prawa administracyjnego.

Ważnym elementem procesu legislacyjnego jest też przyjęcie odpowiednich przepisów przejściowych i dostosowujących, które pozwolą na płynne wdrożenie reformy. W projekcie przewiduje się sześciomiesięczne vacatio legis od dnia ogłoszenia, z możliwością wydłużenia w odniesieniu do systemów cyfrowych (EDB, c-KOB).

Na etapie sejmowym szczególną uwagę zwraca się na zgodność projektowanych przepisów z ustawą o dostępności cyfrowej podmiotów publicznych. W toku prac komisji postulowano również zapewnienie finansowania dla szkoleń urzędników oraz wdrożenia infrastruktury informatycznej w starostwach. Jest to warunek niezbędny, by cyfryzacja procesu budowlanego nie pozostała jedynie postulatem, lecz realnym narzędziem usprawnienia postępowań.

Nowe definicje w artykule 3 Prawa budowlanego

Jednym z kluczowych założeń projektowanej nowelizacji ustawy – Prawo budowlane jest częściowe przeformu...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów

Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • 6 papierowych oraz elektronicznych wydań magazynu
  • Nieograniczony – przez 365 dni – dostęp online do aktualnego i archiwalnych wydań czasopisma
  • ...i wiele więcej!

Przypisy