Opłata za odprowadzenie wód opadowych i roztopowych

Doszło do modyfikacji definicji ścieków, z której wyłączono wody deszczowe, definiując je jako odrębną kategorię, tj. wody będące skutkiem opadów atmosferycznych. Z powodu zmienionej kwalifikacji prawnej ww. wód, gminy utraciły możliwość obciążania opłatami odbiorców tego rodzaju usługi w ramach taryf za wodę i ścieki, wprowadzanych na podstawie przepisów o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Brak ustawowych uregulowań w tej kwestii przyczynia się do znacznego zróżnicowania opłat z tytułu odprowadzania wód opadowych i roztopowych. Z uwagi na rozbieżne orzecznictwo sądowe w tym zakresie, obecnie nie jest możliwe jednoznaczne rozstrzygnięcie wątpliwości dotyczących możliwości i sposobu ustalania opłat za usługi odprowadzania wody opadowej i ­roztopowej.

Sprawa o deszczówkę – zarzuty spółdzielni

Jedna ze spraw o „deszczówkę” była ostatnio rozpatrywana przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy.
W przedmiotowej sprawie w 2022 r. rada gminy, działając na podstawie m.in. art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o gospodarce komunalnej3, podjęła uchwałę4 w sprawie ustalenia ceny za odprowadzenie wód opadowych lub roztopowych ujętych zarówno w otwarte, jak i zamknięte systemy kanalizacji deszczowej służące do odprowadzania opadów atmosferycznych. Skargi na powyższą uchwałę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy wniosły spółdzielnie mieszkaniowe (dalej jako „skarżące spółdzielnie”), zarzucając m.in. naruszenie:

1. art. 4 ust. 1 pkt 2 u.g.k., poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie – wbrew konstytucyjnym zasadom określającym obowiązek posiadania przez organy samorządu terytorialnego upoważnienia ustawowego do wydawania aktów prawa miejscowego – że wskazany przepis u.g.k. może stanowić podstawę prawną wydania aktu prawa miejscowego wprowadzającego nieprzewidzianą ustawami przymusową opłatę za odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych do kanalizacji deszczowej;
2. art. 4 ust. 1 pkt 2 u.g.k. poprzez brak określenia sposobu ustalenia ceny (kalkulacji ceny), jak i sposobu ustalenia opłaty w treści uchwały, podczas gdy zarówno sposób ustalenia ceny, jak i sposób ustalenia opłaty powinny być uregulowane w akcie prawa miejscowego,
3. art. 9 ust. 1 w zw. z art. 9 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów5, przejawiające się bezpośrednim narzuceniem nieuczciwych i rażąco wygórowanych cen w sytuacji, gdy gminna spółka jest monopolistą świadczącym tego rodzaju usługi, co oznacza, że odbiorcy nie mają możliwości skorzystania z podobnych świadczeń innego podmiotu, co z kolei skutkuje tym, że gmina nadużywa swojej pozycji dominującej na rynku i stanowi opłaty w wysokości nieadekwatnej do rodzaju świadczonej usługi, przy czym uzasadnieniem dla ustalenia wysokości tej opłaty są oczekiwane przez komunalną spółkę przychody wskazane w treści uchwały w sposób nieweryfikowalny i całkowicie dowolny.
    

Spółdzielnie wniosły o stwierdzenie nieważności zaskarżonej uchwały. W uzasadnieniu skarg wskazały w szczególności, że w aktualnie obowiązującym stanie prawnym cena za odprowadzanie ww. wód nie może być uwzględniania w taryfie, która sporządzana jest w trybie i na zasadach określonych w u.z.z.w., a to z uwagi na wyłączenie z kategorii ścieków wód roztopowych i opadowych. Jednocześnie – jak wskazały spółdzielnie – organ gminy nie miał również podstawy do stanowienia cen i opłat za odprowadzenie wód opadowych na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 2 u.g.k., którego warunkiem zastosowania jest dobrowolność korzystania z usług lub mienia komunalnego i nie można z tego przepisu wywieść normy dającej podstawę do nakładania na obywateli świadczeń i danin publicznoprawnych, a taki charakter ma wprowadzona uchwałą opłata, z uwagi na jej przymusowy i obowiązkowy charakter.

Spółdzielnie podniosły również, że zaskarżona uchwała nie spełnia wymagań art. 4 ust. 1 pkt 2 u.g.k. w zakresie postanowienia o sposobie ustalania cen i opłat za usługę, ponieważ nie przedstawiono sposobu ustalenia ceny, tj. jej kalkulacji. Kalkulacji nie stanowi bowiem, w ocenie strony skarżącej, wzór przedstawiony w § 1 ust. 2 uchwały, który stanowi wyrażenie algebraiczne, prowadzące do ustalenia, ile przychodu chce uzys...