Usługa komunalna, a nie podatek od deszczu

Jak już informowaliśmy na łamach miesięcznika „Mieszkanie i Wspólnota” – Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu wyrokiem z dnia 27 maja 2021 r. (sygn. akt: I SA/Op 72/21), po rozpoznaniu skargi na uchwałę rady miasta z 29 października 2020 r. w przedmiocie ustalenia wysokości ceny za usługę odprowadzania wód opadowych i roztopowych w mieście – stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały.

Stanowisko WSA – przypomnienie

W podstawie prawnej zaskarżonej uchwały powołane zostały przepisy: art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (dalej: u.g.k.) oraz art. 18 ust. 2 pkt 15, art. 40 ust. 1 i ust. 2 pkt 4 i art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.).

W ocenie WSA brak podstawy prawnej do ustanowienia opłaty za usługę komunalną odprowadzania wód opadowych i roztopowych do systemów zamkniętej lub otwartej kanalizacji deszczowej – brak jest zarówno w u.s.g., jak i w innych przepisach szczególnych, nie ma jej również w powoływanym przez radę miasta w uchwale art. 4 ust. 1 pkt 2 u.g.k. WSA podkreślił, że w orzecznictwie sądowoadministracyjnym wskazuje się, że art. 4 ust. 1 pkt 2 u.g.k. nie może stanowić podstawy do podjęcia uchwały o charakterze aktu prawa miejscowego. Nie jest to bowiem ogólne upoważnienie do wprowadzania opłat o charakterze publicznoprawnym. Mimo że mówi się w tym przepisie o cenach i opłatach – nie wydaje się uprawnione wyprowadzenie z tego wniosku, że opłaty te mogą być czymś więcej niż ustalonymi „urzędowo” należnościami, stanowiącymi jedynie ekwiwalent za „usługę” ze strony gminy w postaci umożliwienia korzystania z jej obiektów i urządzeń, świadczoną w warunkach braku jakiegokolwiek przymusu po stronie świadczeniobiorcy. Pojawienie się przymusu czyni bowiem tę opłatę daniną publiczną, narzuconą jednostronnie wraz z ową usługą.

uwaga!
W orzecznictwie sądowoadministracyjnym wskazuje się, że art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o gospodarce komunalnej nie może stanowić podstawy do podjęcia uchwały o charakterze aktu prawa miejscowego. Nie jest to bowiem ogólne upoważnienie do wprowadzania opłat o charakterze publicznoprawnym.

Jak wskazał WSA – opłata wprowadzona zaskarżoną uchwałą ma taki właśnie charakter. Co prawda – na co zwrócił uwagę organ w odpowiedzi na skargę – opłata ta nie nosi charakteru opłaty przymusowej, skoro dany podmiot może z omawianej usługi komunalnej nie korzystać, zagospodarowując na terenie nieruchomości wody opadowe i roztopowe, to jednak pomimo tego należy uznać, że dotyczy ona sytuacji stwarzającej pewien „przymus życiowy”, biorąc pod uwagę brak możliwości natychmiastowego stworzenia warunków do zagospodarowania na własnym gruncie wód opadowych i roztopowych i tym samym posiadania faktycznego wyboru w zakresie korzystania z systemu gminnej kanalizacji. Zdaniem WSA w tych okolicznościach nie można twierdzić o rzeczywistej dobrowolności przedmiotowej opłaty wprowadzonej za korzystanie z kanalizacji deszczowej będącej we władaniu miasta. Opłata ta ma cechy narzuconej właścicielom położonych na tym terenie nieruchomości daniny publicznej ustanowionej przez gminę. Jak dalej podkreślił WSA’ nakładanie obowiązków na mieszkańców czy też inne podmioty obrotu prawnego (gospodarczego) musi zawsze...