Wyodrębnienie własności lokalu w drodze sądowego zniesienia współwłasności – podstawowe zagadnienia

Potrzebujesz dodatkowych informacji? Sprawdź artykuł: Ogródek lokatorski w bloku - jakie mamy prawa i obowiązki?

Ustanowienie odrębnej własności lokalu w wyniku orzeczenia sądu – uwagi ogólne

Jak wynika z art. 7 ust. 1 u.w.l., do wyodrębnienia własności lokalu może dojść na mocy orzeczenia sądu znoszącego współwłasność nieruchomości. Orzeczenie takie może zostać wydane w wyniku przeprowadzenia postępowania o:

• zniesienie współwłasności;
• dział spadku, w którego skład wchodzi nieruchomość

czy też

• podziału majątku wspólnego małżonków po ustaniu wspólności majątkowej.

Choć w powołanym wyżej przepisie ustawodawca wskazał wprost, iż odrębną własność lokalu można ustanowić w drodze umowy, w drodze jednostronnej czynności prawnej właściciela nieruchomości albo też orzeczenia sądu znoszącego współwłasność, to w doktrynie i orzecznictwie nie ma wątpliwości co do dopuszczalności ustanowienia odrębnej własności lokalu także z mocy orzeczenia sądu o dziale spadku, w którego skład wchodzi nieruchomość, bądź też o podziale majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, o ile tylko składnikiem tego majątku była nieruchomość.

Jak wyjaśnił to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 lipca 2000 r.2, niedopuszczalne jest natomiast ustanowienie odrębnej własności lokalu w drodze orzeczenia sądu, wydanego na podstawie art. 231 § 1 k.c.3, zgodnie z którym samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem. Zasadniczym problemem w tym zakresie jest bowiem ustalenie, czy w ogóle możliwe jest żądanie ustanowienia odrębnej własności lokalu z powołaniem się na realizację powyższego roszczenia. Dla odpowiedzi na to pytanie znaczenie ma nie tylko treść powołanego wyżej przepisu, lecz także regulacja odrębnej własności lokali zawarta w przepisach u.w.l. Przesądzające znaczenie ma tu katalog sposobów ustanowienia odrębnej własności lokalu, zawarty w art. 7 ust. 1 u.w.l. Tym samym należy wykluczyć dopuszczalność ustanowienia odrębnej własności lokalu w wyniku ewentualnego uwzględnienia przez sąd powództwa zmierzającego do realizacji roszczenia z art. 231 § 1 k.c.

Ustanowienie odrębnej własności lokalu w wyniku orzeczenia sądu znoszącego współwłasność nieruchomości

Zasadniczo w wyniku postępowania o zniesienie współwłasności powinno nastąpić całkowite zniesienie współwłasności, czyli przyznanie wyodrębnionych lokali poszczególnym właścicielom4. Choć przepis art. 11 ust. 1 u.w.l. odwołuje się do ustanowienia przez sąd odrębnej własności lokalu (w liczbie pojedynczej), to należy to uznać za oczywiste niedopatrzenie, gdyż orzeczenie zapadające w postępowaniu o zniesienie współwłasności powinno obejmować wszystkie lokale znajdujące się w nieruc...