Zatory płatnicze – ulga na złe długi w podatkach

W praktyce podatnik, który wystawił fakturę sprzedażową, odprowadza do urzędu skarbowego podatek dochodowy oraz VAT należny, pomimo iż nie otrzymał za nią zapłaty. Z kolei kontrahent pozostający w zwłoce mógł pomniejszyć swoje zobowiązania podatkowe wobec urzędu skarbowego poprzez zaliczenie wydatku do kosztów uzyskania przychodów i odliczenie podatku naliczonego z otrzymanej faktury. W spółdzielniach i wspólnotach mieszkaniowych zagadnienie to ma istotne znaczenie w zakresie prowadzonej przez nie działalności gospodarczej, np. wynajem lokali użytkowych, gdzie po obu stronach transakcji występują czynni podatnicy. W celu ochrony wierzyciela ustawodawca w przepisach podatkowych przewidział narzędzia, których zastosowanie ma wzmocnić jego pozycję.

Ulga na złe długi w podatku VAT

W wyniku nowelizacji ustawy, która weszła w życie 1 czerwca 2005 r., ustawodawca zdecydował się wprowadzić do systemu VAT tzw. ulgę na złe długi. Polega ona na możliwości pomniejszenia podatku należnego w sytuacji, gdy podatek należny obciążał kwoty należne z tytułu czynności opodatkowanych, które to kwoty nie zostały przez podatnika faktycznie otrzymane. Ulga na złe długi jest prawem, a nie obowiązkiem wierzyciela. Oznacza to, że wierzyciel może, ale nie musi, z niej skorzystać.

Podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została 
uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona. Zgodnie z art. 89a ust.1 i 1a ustawy o VAT, nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy nie została ona uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Dla skorzystania z ulgi na złe długi kluczowy jest termin płatności należności z tytułu danej transakcji określony w umowie lub na fakturze. Dopiero od tego dnia liczy się 90-dniowy termin, po upływie którego można skorygować VAT. Ustawodawca uzależnił możliwość skorzystania z ulgi na złe długi od spełnienia warunków określonych w art. 89a ust. 2 ustawy o VAT, tj.:
1)    dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy VAT, zarejestrowanego jako czynny podatnik VAT, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
2)    na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podat...