Uprawnienia związane ze stwierdzaniem wady
Mając powyższe na uwadze, kluczowego znaczenia nabiera moment odbioru robót budowlanych lub wydania nieruchomości kupującemu. W tym właśnie momencie warto zachować szczególną staranność, aby w ramach uprawnień umownych zgłaszać stwierdzone w toku odbioru wady, a w określonych sytuacjach odmówić dokonania takiego odbioru. O odmowie odbioru mowa będzie poniżej, jednak już teraz warto zasygnalizować, że jest to uprawnienie inwestora/kupującego, z którego w określonych sytuacjach może skorzystać. Ponieważ jednak niemal powszechnym zjawiskiem jest ujawnienie się wad nieruchomości już po dokonanym wydaniu nieruchomości albo odbiorze robót budowlanych, istotny staje się katalog uprawnień inwestora/kupującego związanych ze stwierdzonymi nieprawidłowościami. Abstrahując od ewentualnych szczególnych uprawnień kreowanych przez strony w treści zawartej między nimi umowy, należy wyróżnić uprawnienia wynikające z:
- odpowiedzialności odszkodowawczej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy (odpowiedzialność kontraktowa),
- odpowiedzialność z tytułu udzielonej gwarancji jakości,
- odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej/robót budowlanych.
Odpowiedzialność odszkodowawcza
Odpowiedzialność odszkodowawcza (kontraktowa) ma wymiar majątkowy, tj. zmierza do wyrównania poszkodowanemu uszczuplenia w jego majątku, które wyniknęło ze zdarzenia, za które odpowiedzialność ponosi sprzedający/wykonawca. Szkoda obejmuje to, co z majątku wyszło (szkoda majątkowa), lub to, co powinno było do niego wejść (utracone korzyści). W realiach nieruchomości odpowiedzialność kontraktowa jest pewnym substytutem, ponieważ w ramach odpowiedzialności odszkodowawczej uzyskać można świadczenie pieniężne, które albo zrekompensuje stwierdzoną dolegliwość, albo pozwoli na sfinansowanie naprawy we własnym zakresie. Niemniej należy mieć na uwadze, że ewentualny proces sądowy oparty na regulacjach z zakresu rękojmi za wady lub gwarancji również będzie postępowaniem sądowym o zapłatę.
Gwarancja jakości i rękojmi
Tak zwane reżimy odpowiedzialności, jak czasami bywają nazywane odpowiedzialność na podstawie gwarancji jakości i rękojmi, wykazują pewną zbieżność, jednakże należy je zdecydowanie od siebie odróżnić. Należy też pamiętać, że podmiot uprawniony może wykonywać swoje uprawnienia zarówno z tytułu udzielonej gwarancji jakości, jak i rękojmi za wady. Sprzedający/wykonawca odpowiada za powyższe niejako równolegle i skorzystanie z uprawnień z gwarancji nie wypływa na odpowiedzialność z tytułu rękojmi. Niemniej należy mieć na uwadze, że wykonanie uprawnień z gwarancji zawiesza bieg terminu do skorzystania z uprawnień z tytułu rękojmi. Warto zatem prowadzić szczegółową korespondencję związaną z tymi elementami, uwzględniając terminy doręczeń poszczególnych oświadczeń składanych w toku procedur reklamacyjnych.
Gwarancja jakości
Gwarancja jakości stanowi w całości zobowiązanie umowne między umawiającymi się stronami. Niektórzy komentatorzy wskazują, że gwarancja jest swoistą odrębną umową między sprzedającym i kupującym czy inwestorem i wykonawcą, w której podmiot spełniający świadczenie zapewnia, że przedmiot umowy ma określone cechy, wykonany został w sposób prawidłowy, a stan tej odpowiedniej jakości utrzymywać się będzie przez określony okres – okres gwarancji. Z umownego charakteru udzielonej gwarancji wynika istotna okoliczność, że – w odróżnieniu od rękojmi za wady – jeżeli umowa nie zawiera postanowień odnoszących się do gwarancji jakości, to nie możemy jej domniemywać. Brak odpowiednich zapisów w umowie albo przy prostszych kontraktach wydanego wraz z przedmiotem dokumentu gwarancji skutkuje sytuacją, w której gwarancji tej nie udzielono, a sprzedający/wykonawca odpowiadać będzie za ewentualne nieprawidłowości jedynie na podstawie regulacji z zakresu rękojmi za wady.
O udzieleniu gwarancji będzie świadczyć zawarte w umowie lub w innej formie (najlepiej pisemnej ze względu na ewentualne przyszłe czynności dowodowe, a zgodnie z art. 5772 Kodeksu cywilnego kupujący uprawniony jest zażądać takiego dokumentu) oświadczenie, które określa obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego, gdy rzecz nie ma właściwości określonych w tym oświadczeniu. Oświadczenie o udzieleniu gwarancji jest niezbędne, niekoniecznie trzeba jednak wskazywać okres udzielenia gwarancji, w takim wypadku przyjmuje się, że gwarancji udzielono na okres dwóch lat od dnia, w którym rzecz została wydana kupującemu. Kodeks cywilny wymaga jednak, aby oświadczenie o udzieleniu gwarancji sformułowane było w sposób jasny i zrozumiały, a gdy rodzaj informacji na to pozwala – w powszechnie zrozumiałej formie graficznej. Na terenie Polski oświadczenie gwarancyjne sporządza się w języku polskim, z wyłączeniem ewentualnych nazw własnych, znaków handlowych, oznaczeń pochodzenia towarów oraz zwyczaj...