Dostosowanie obiektów budowlanych do wymagań osób niepełnosprawnych – część II

Miejsca gromadzenia odpadów

Każdy człowiek – niezależnie od swojego stanu zdrowia czy stopnia sprawności – w ramach swojej egzystencji wytwarza odpady. Kwestia ich wyrzucania przez osoby pełnosprawne jest raczej błaha i nikt się nad nią nie zastanawia. Inaczej jest w przypadku osób niepełnosprawnych (szczególnie o ograniczeniach ruchowych). Dla tej grupy osób wyrzucenie śmieci (czyli przeniesienie wytworzonych odpadów z mieszkania do miejsca ich gromadzenia) jest niezwykle trudne, a często wręcz niemożliwe.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1422) (dalej: warunki techniczne), miejsca do gromadzenia odpadów stałych znajdujące się przy budynkach wielorodzinnych powinny być dostępne dla osób niepełnosprawnych (§ 22 ust. 4 rozporządzenia).

Omawiany przepis jest bardzo ogólny, ponieważ nie określa tego, w jaki sposób należy zapewnić dostępność tych miejsc, ani jakie bariery/przeszkody nie powinny się znajdować od wyjścia z budynku mieszkalnego do śmietnika. Dodatkowo – informując o dostępności dla osób niepełnosprawnych miejsc gromadzenia odpadów znajdujących się przy budynkach wielorodzinnych – ustawodawca użył sformułowania „powinno być”. Takie określenie w omawianym przepisie powoduje, że zapewnienie osobom niepełnosprawnym pełnego dostępu do miejsc gromadzenia odpadów nie jest obligatoryjne, lecz jedynie fakultatywne.

Wewnętrzne urządzenia do usuwania odpadów stałych

Popularnym niegdyś rozwiązaniem usuwania odpadów z budynków wielorodzinnych (tzw. bloków) były wewnętrzne systemy usuwania odpadów stałych, czyli zsypy. Obecnie – ze względu na wdrożony system segregacji odpadów „u źródła” oraz uciążliwości zapachowe i kwestie sanitarne – systemy zsypowe raczej nie są stosowane w nowo wybudowanych budynkach. Nie można jednak nie zauważyć, że – mimo swych uciążliwości – systemy te stanowiły zdecydowane ułatwienie dla osób niepełnosprawnych, które nie musiały opuszczać budynku, aby „wynieść śmieci”. Ponadto w tym przypadku ustawodawca postawił jasno określone wymagania, które musiały spełniać urządzenia zsypowe, aby mogły z nich korzystać osoby niepełnosprawne. Zgodnie z § 129 pkt 3 warunków technicznych, komora wsypowa powinna być wydzielona pełnymi ścianami, a także mieć drzwi o szerokości co najmniej 0,8 m, umieszczone w sposób umożliwiający dostęp osobom niepełnosprawnym.

Dostęp do obiektów rekreacji

W obrębie zespołów budynków mieszkalnych wielorodzinnych (np. osiedli mieszkaniowych) zlokalizowane są często tereny zielone o charakterze rekreacyjnym (np. skwery, place zabaw). Również takie miejsca muszą być bezwzględnie dostępne dla osób niepełnosprawnych.

Zgodnie z § 40 ust. 1 warunków technicznych, w zespole budynków wielorodzinnych objętych jednym pozwoleniem na budowę należy, stosownie do potrzeb użytkowych, przewidzieć place zabaw dla dzieci i miejsca rekreacyjne dostępne dla osób niepełnosprawnych.

Ustawodawca, w przypadku określenia wymagań technicznych dla placów zabaw i terenów rekreacyjnych dostępnych dla osób niepełnosprawnych, użył sformułowania „stosownie do potrzeb użytkowych”. Takie sformułowanie, analogicznie jak w przypadku dostosowania dla niepełnosprawnych miejsc gromadzenia odpadów, ma charakter fakultatywny. Inną kwestią jest rozstrzygnięcie, kiedy istnieją, a kiedy nie „potrzeby użytkowe” decydujące o zaprojektowaniu bądź nie, placu zabaw czy terenów rekreacyjnych dostępnych dla osób niepełnosprawnych.

Jeżeli jednak w zespole budynków mieszkalnych wielorodzinnych mieszka przynajmniej jedna osoba niepełnosprawna, to niewątpliwie występuje „potrzeba użytkowa”, a teren rekreacyjny nie powinien mieć żadnych barier architektonicznych.

Bramy i furtki

Środowisko osób niepełnosprawnych to głównie bezpośrednie otoczenie budynku, w którym mieszkają, a na które składają się takie elementy, jak:

• wjazdy,
• dojścia piesze,
• wejścia,
• bramy,
• furtki

Natomiast samodzielność w codziennym życiu to między innymi swoboda w poruszaniu się. Bardzo ważne dla wszystkich użytkowników dróg i dojść – a szczególnie ważne dla osób niepełnosprawnych – jest to, aby szerokość, promienie łuków, nachylenie podłużne i poprzeczne nawierzchni było zgodne z przepisami. Warunki techniczne dotyczące furtek i bram mówią, że:

• bramy i furtki w ogrodzeniu nie mogą otwierać się na zewnątrz działki (§ 42 ust. 1 warunków technicznych),
• furtki w ogrodzeniu przy budynkach mieszkalnych wielorodzinnych i budynkach użyteczności publicznej nie m...