Meldunek bez znaczenia prawnego
Zameldowanie jest czynnością czysto techniczną, polegającą na wpisaniu do rejestru prowadzonego przez organ gminy informacji o pobycie danej osoby w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem. Jest to więc tylko zarejestrowanie faktu pobytu określonej osoby w konkretnym lokalu mieszkalnym. Zameldowanie stanowi tylko rejestrację określonego stanu faktycznego, nie jest więc zależne od posiadania przez osobę tytułu prawnego lub uprawnienia do lokalu mieszkalnego, ale nie kreuje także praw osoby zameldowanej do lokalu.
Wymeldowanie z urzędu
Osoba, która zamierza przebywać pod danym adresem, może się w tym miejscu zameldować, natomiast osoba, która to miejsce opuszcza, powinna się z niego wymeldować. W konsekwencji właściwy urząd gminy (miasta) może wymeldować osobę „przymusowo” na wniosek właściciela lub z urzędu wyłącznie pod warunkiem, że osoba ta opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się. Innymi słowy, warunkiem skutecznego wymeldowania jest nieprzebywanie wymeldowywanej osoby pod wskazanym adresem.
Będąc właścicielem lokalu, nie można przymusem usunąć lokatora, nawet jeżeli nie ma on już żadnego prawa do dalszego zajmowania danego lokalu.
POLECAMY
Opuszczenie miejsca pobytu
Przesłanka opuszczenia miejsca pobytu jest spełniona, gdy opuszczenie to ma charakter trwały i jest dobrowolne. Przesłankę tę organ gminy zobowiązany jest badać w każdej sprawie. W orzecznictwie wskazuje się, że o opuszczeniu miejsca stałego pobytu można mówić tylko wtedy, gdy dana osoba fizycznie nie przebywa w określonym lokalu i ma zamiar opuszczenia tego lokalu na stałe, a zamiar ten związany jest z założeniem w nowym miejscu ośrodka interesów osobistych i majątkowych.
Rezygnacja z przebywania w określonym lokalu może nastąpić w sposób wyraźny, przez złożenie stosownego oświadczenia, ale także w sposób dorozumiany – przez zachowanie, które w sposób niebudzący wątpliwości wyraża wolę danej osoby skoncentrowania swojej aktywności życiowej w innym miejscu (wyrok WSA w Lublinie z 20 marca 2012 r., sygn. akt: III SA/Lu 29/12; podobnie w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 2 grudnia 2010 r., sygn. akt: IV SA/Wa 1392/10).
Po skutecznym wezwaniu do opuszczenia lokalu i wyznaczeniu terminu do jego opróżnienia konieczne jest przeprowadzenie postępowania eksmisyjnego.
Postępowanie eksmisyjne
Będąc właścicielem lokalu, nie można przymusem usunąć lokatora, nawet jeżeli nie ma on już żadnego prawa do dalszego zajmowania danego lokalu. Takie działanie będzie zakwalifikowane jako przestępstwo, a właściciel pociągnięty do odpowiedzialności karnej.
Po skutecznym wezwaniu do opuszczenia lokalu i wyznaczeniu terminu do jego opróżnienia konieczne jest przeprowadzenie postępowania eksmisyjnego. Sądem właściwym w sprawie o eksmisję jest sąd rejonowy dla miejsca zamieszkania lokatora, który ma zostać eksmitowany. Po przeprowadzeniu rozprawy, jeżeli sąd stwierdzi, że lokator bezprawnie zajmuje lokal, wydaje wyrok, w którym orzeka opróżnienie lokalu. Orzekając o opróżnieniu lokalu, sąd orzeka równocześnie o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego albo o jego braku w stosunku do osób, których nakaz dotyczy.
Eksmisja a lokal socjalny
Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu. Sąd, orzekając o opróżnieniu lokalu, bada z urzędu, czy zachodzą przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego. Orzekając o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, sąd nakazuje wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.
Komornik w postępowaniu eksmisyjnym
Na podstawie prawomocnego wyroku sądu eksmisję lokatora przeprowadza komornik, który najpierw wzywa lokatora do dobrowolnego opuszczenia lokalu w wyznaczonym terminie. Dopiero gdy termin ten upłynął, a eksmitowany nadal zajmuje lokal, komornik przystępuje do eksmisji, czyli opróżnienia lokalu z osób i rzeczy.
Jednak w prawie polskim nie eksmituje się lokatora „na bruk”. Komornik usuwa eksmitowanego do innego lokalu lub pomieszczenia, do którego temu przysługuje tytuł prawny i w którym eksmitowany może zamieszkać. Jeżeli dłużnikowi nie przysługuje tytuł prawny do innego lokalu, w którym może zamieszkać, komornik wstrzyma się z wykonaniem eksmisji do czasu, gdy gmina właściwa ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu wskaże dłużnikowi na wniosek komornika tymczasowe pomieszczenie, nie dłużej jednak niż przez okres 6 miesięcy. Po upływie tego terminu komornik usunie eksmitowanego do noclegowni, schroniska lub innej placówki zapewniającej miejsca noclegowe wskazanej przez gminę.
Podsumowanie
Meldunek ma znaczenie czysto techniczne, tzn. polega na zarejestrowaniu, pod jakim adresem przebywa dana osoba. Osoba, która zamierza przebywać pod danym adresem, może się w tym miejscu zameldować, a osoba, która to miejsce opuszcza, powinna się z niego wymeldować.
W konsekwencji nie jest możliwe pozbawienie danej osoby meldunku, dopóki mieszka pod danym adresem. Zameldowanie nie daje żadnych praw do lokalu, a wymeldowanie nie pozbawia nikogo prawa do lokalu, w tym do zamieszkiwania w nim. W sytuacji osoby, która nie ma żadnego tytułu do lokalu i zamieszkuje w nim wbrew woli właściciela, meldunek pozbawiony jest znaczenia prawnego. Osoba ta przez to, że ma meldunek w danym lokalu, nie ma żadnych większych praw niż w przypadku jego braku, a pozbawienie jej meldunku w żaden sposób nie zmieni sytuacji tej osoby.
Jedyną możliwością pozbycia się przez właściciela takiego lokatora jest przeprowadzenie postępowania eksmisyjnego, a dla jego przeprowadzenia bez znaczenia jest, czy dana osoba ma czy nie ma meldunku w lokalu. Istotne jest tylko to, czy posiada tytuł do danego lokalu, czy jest dzikim lokatorem. Ponadto właściciel może dochodzić od osoby, która wbrew jego woli zajmuje lokal, odszkodowania za bezumowne korzystanie z niego. Jeżeli właściciel lokalu chce sprzedać zajęty obecnie lokal, to albo znajdzie kupca, który kupi mieszkanie z lokatorem (co będzie trudne i wiązać się będzie ze znaczną obniżką ceny), albo najpierw przeprowadzi postępowanie eksmisyjne i doprowadzi do opróżnienia lokalu przez komornika, i dopiero wówczas sprzeda wolne już od lokatora mieszkanie.
